Η πρώτη μεγάλη νίκη των αναρχικών και ο παραμορφωτικός φακός των ΜΜΕ

>

Η χθεσινή μέρα ήταν μια ήττα της αστικής δημοκρατίας από πολλές πλευρές. Δεν θα σταθώ στο γεγονός πως μία κυβέρνηση έχει διορίσει έναν τραπεζίτη πρωθυπουργό χωρίς να τον έχει εκλέξει ο λαός. Ούτε πως το κόμμα που έχει διορίσει αυτόν τον πρωθυπουργό έχει χάσει ήδη την κοινοβουλευτική πλειοψηφία (αρχή της δεδηλωμένης) και παρόλα αυτά κυβερνά.

Όμως δεν μπορώ να κλείσω τα μάτια στο γεγονός πως από την αρχή της πάνδημης διαμαρτυρίας τον περασμένο Μάιο, χθες, οι πολίτες επέλεξαν ως προστάτες τους όχι αυτούς που πληρώνουν για να το κάνουν και είναι θεσμικά κατοχυρωμένος ο ρόλος τους, αλλά τους αναρχικούς. Ούτε να μην ανοιγοκλείνω έκπληκτος τα μάτια όταν βλέπω και διαβάζω πως αυτό που έμεινε από τη χθεσινή μεγαλειώδη συγκέντρωση του πλήθους είναι οι στάχτες κτηρίων και τραπεζών.
Ας γίνω πιο συγκεκριμένος. Χθες το μεσημέρι, σε αντίθεση με όλες τις δεκάδες συγκεντρώσεις που έγιναν τους τελευταίους 10 μήνες, ο κόσμος δεν μαζεύτηκε στο Σύνταγμα δυο ώρες μετά το κάλεσμα. Ενώ άλλες φορές το κάλεσμα ήταν στις 5 κι οι περισσότεροι έρχονταν από τις 6μισι και μετά, είχε συμβεί το μοναδικό να είναι γεμάτο κόσμο ήδη από τις 5 παρά. Στις 5μισι δεν έπεφτε καρφίτσα ούτε στο Σύνταγμα, ούτε στους γύρω δρόμους ενώ ήδη υπήρχαν και κάποιες χιλιάδες κόσμου του ΠΑΜΕ στην Ομόνοια και στην Ακρόπολη και συνεχώς κατέφθανε κόσμος τόσο από την Ομόνοια, όσο και από τους σταθμούς του Μετρό Μοναστηράκι και Ακρόπολη (ένα ακόμα πεντακάθαρο σημάδι πως η κυβέρνηση φοβόταν την λαϊκή αντίδραση και ήθελε απεγνωσμένα να δυσκολέψει την πρόσβαση του κόσμου ήταν πως ενώ είχε ήδη κλείσει τους σταθμούς Μετρό Σύνταγμα, Πανεπιστήμιο και Ευαγγελισμός, μετά από εντολές έκλεισε αδικαιολόγητα και το Μετρό Ακρόπολη ώστε η πρόσβαση να γίνει ακόμα δυσκολότερη!).
Μέχρι τις 5μισι λοιπόν τα πράγματα ήταν όμορφα, ειρηνικά και θα μπορούσε να πει κάποιος πως η δημοκρατία γιόρταζε σε όλο της το μεγαλείο. Όμως, εντελώς απρόκλητα και απροκάλυπτα, οι δυνάμεις καταστολής άρχισαν να ρίχνουν χημικά στο πλήθος, αδιακρίτως, για να προκαλέσουν την διάλυσή του προτού ακόμα φτάσει η συγκέντρωση στο ζενίθ της. Δεν είναι τυχαίο πως τα παπαγαλάκια του Σκάι ανέφεραν πως ο κόσμος φεύγει από το Σύνταγμα κι η ώρα δεν ήταν ούτε 6 ακόμα. Η προσπάθεια τρομοκράτησης τόσο από τα ηλεκτρονικά μέσα όσο και από τις εφημερίδες είχε ξεκινήσει δυο μέρες πριν και αρκούσε να παρακολουθήσει κάποιος τηλεόραση ή να δει τα πρωτοσέλιδα στα περίπτερα. Οι Γλέζος και Θεοδωράκης ήταν μόνο τα επώνυμα παραδείγματα αυτών που δέχθηκαν τα χημικά, αλλά οι χιλιάδες του κόσμου ξέρουν να μιλήσουν για το αίσθημα ασφυξίας καλύτερα από όλους.
Και τότε, συνέβη το αναπάντεχο. Μια ομάδα μαυροντυμένων από την Πανεπιστημίου ξεκίνησε να φωνάζει συνθήματα και να κατευθύνεται προς τα εκεί όπου τα ΜΑΤ έδιωχναν με το έτσι θέλω τον κόσμο. Ο κόσμος παραμέρισε, άρχισε να τους χειροκροτεί και να τους φωνάζει «μπράβο», «γαμήστε τους», «επάνω τους» και άλλα τέτοια ενώ με τη σειρά τους οι αναρχικοί τους έλεγαν «ελάτε μαζί μας». Πραγματικά, όταν όλος ο κόσμος σε χειροκροτεί, και σου συμπαραστέκεται δεν μπορείς παρά να ακολουθήσεις με μεγαλύτερη ορμή αυτό που ήθελες εξαρχής να κάνεις. Το ίδιο συνέβηκε κι όταν μετά από νέα χημική επίθεση των ΜΑΤ ο κόσμος κατέβαινε έντρομος την Πανεπιστημίου και άνθρωποι έπεφταν κάτω (μάρτυρες και ο κόσμος και τα ασθενοφόρα ή τα μηχανάκια του ΕΚΑΒ που μάζευαν όσους δεν άντεξαν την επίθεση). Και το απόγειο αυτής της κατάστασης συνέβηκε όταν άρχισε η πυρπόληση των Starbucks στην Κοραή. Ένα χειροκρότημα και ζητωκραυγές από την Κλαυθμώνος, την Σταδίου και την Πανεπιστημίου γέμισε τον χώρο. Στις καταστροφές στις τράπεζες ο κόσμος, που δεν συμμετείχε ενεργά στις μάχες, χτυπούσε ρυθμικά τα κάγκελα της Σταδίου κάνοντας θόρυβο και αρκετοί 40άρηδες και 50άρηδες οικογενειάρχες μάζευαν μάρμαρα και τα έδιναν στους αναρχικούς που είχαν αναλάβει την κατά μέτωπο επίθεση.
Και δεν είναι μόνο αυτό. Από τη στιγμή που άρχισε η επίθεση των δυνάμεων καταστολής στις 5μισι ώρα, μέχρι και αργότερα το σύνθημα που μονοπωλούσε τα χείλη των χιλιάδων διαδηλωτών ήταν το γνωστό «Μπάτσοι, γουρούνια, δολοφόνοι» και όχι συνθήματα για το μνημόνιο ή την οικονομική πολιτική. Η οργή του κόσμου για την αντιμετώπιση που είχε από όσους, υποτίθεται, τον προστατεύουν είχε ξεχειλίσει. Στο Μοναστηράκι χτυπούσαν τις καμπάνες, όλοι οι δρόμοι που ορίζονται από την Ακρόπολη, την Αθηνάς, την Ομόνοια, την Ακαδημίας και το Σύνταγμα ήταν γεμάτοι κόσμο που αρνούνταν να φύγει. Από όπου και να προσπαθούσες να ανέβεις από το Μοναστηράκι προς το Σύνταγμα, έβρισκες μπροστά σου ομάδες ΜΑΤ να σε εμποδίζουν και με την πρώτη κίνηση να ψεκάζουν αδιακρίτως και να ρίχνουν δακρυγόνα και κρότου λάμψης. Κατά τακτά χρονικά διαστήματα, οι αστυνομικοί έκαναν επιθέσεις προς τους πολίτες και τότε άρχιζε ξανά ο πετροπόλεμος.
Μέχρι τις 11μισι το βράδυ πολλές χιλιάδες κόσμου ήταν ακόμα στον δρόμο. Στην Αμαλίας τουλάχιστον 10 χιλιάδες κόσμου αποχώρησαν με πορεία προς τη Συγγρού όταν αναγκάστηκε πάλι με εκτεταμένη ρίψη χημικών να αποχωρήσει για να αντέξει. Στην πλατεία υπήρχε ακόμα κόσμος. Στο Μοναστηράκι οι Δίας-Δέλτα έσπαζαν τζαμαρίες και χτυπούσαν κόσμο. Υπάρχουν βίντεο που το βεβαιώνουν και δείχνουν πώς προσπάθησαν (για άλλη μια φορά) να χτυπήσουν με τις μηχανές τους τον κόσμο.
Η απίστευτη εκτροπή όμως της δημοκρατίας, δεν είναι πως ο λαός πλέον στρέφεται στους αναρχικούς για να τον προστατεύσουν. Είναι γεγονός πως η συντριπτική πλειοψηφία του κόσμου δεν θέλει και δεν συμμετέχει σε πράξεις βίας, αλλά το ότι αποδέχονται αυτή τη βία εφόσον τους προστατεύει δείχνει την πρώτη μεγάλη νίκη των αναρχικών και της στάσης τους. Βασικό τους επιχείρημα ήταν πως με ειρηνικά μέσα δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι και πως πρέπει να επιδιώξουμε μετωπική σύγκρουση. Και το σύνθημα «να καεί το μπουρδέλο η βουλή» δεν ανήκει στους αναρχικούς. Μετά από δεκάδες ειρηνικές διαδηλώσεις, μετά από τη στάση μη βίας και παρόλο που ήξερε ο κόσμος ότι θα δεχθεί χημικά και ξύλο, συνεχίζει να βγαίνει στους δρόμους, αλλά δεν νιώθει ότι μπορεί να κερδίσει στα πλαίσια της δημοκρατίας. Η γνώμη του είναι αδιάφορη στις μεθοδεύσεις των οικονομικών και πολιτικών ελίτ της χώρας η οποία τον γράφει στα παλιά της τα παπούτσια. Κανένας πολιτικός δεν τιμωρείται, κανένα περιστατικό αστυνομικής βίας δεν τιμωρείται και ακόμη και ο συνεργός του δολοφόνου του Γρηγορόπουλου είναι εκτός φυλακής ήδη. Η μήνυση που κατέθεσαν πάνω από 100 πολίτες για το χημικό τριήμερο του Ιουνίου δεν έχει βρει ακόμα το δρόμο προς την αίθουσα του δικαστηρίου και κανείς δεν δίνει ποτέ λογαριασμό για τους τραυματισμούς αθώων και ειρηνικά διαμαρτυρόμενων πολιτών. Ο κόσμος πλέον δεν έχει πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς γιατί αισθάνεται ότι τον εμπαίζουν. Ζητά εκλογές και κάνουν συγκυβέρνηση, ζητά να μην ψηφιστεί το Μνημόνιο και το ψηφίζουν με αυξημένη πλειοψηφία ενός σώματος της Βουλής που δεν υπάρχει περίπτωση να επανεκλεγεί και δεν εκφράζει κανέναν (εκτός ίσως από τους βουλευτές του ΛΑΟΣ και της Αριστεράς).
Κι εδώ ερχόμαστε στην ευθύνη και τον βρώμικο ρόλο που παίζουν τα ΜΜΕ από την αρχή αυτής της ιστορίας των Μνημονίων εδώ και δυομισι χρόνια. (κάτι που σύμφωνα με τους αναρχικούς, που κι εδώ επιβεβαιώνονται, συμβαίνει συνεχώς). Όλη την νύχτα χθες εστίαζαν στους βανδαλισμούς και στις φωτιές. Αποπροσανατόλιζαν τον κόσμο από το κύριο θέμα που είναι η ψήφιση ενός αντισυνταγματικού εκτρώματος (δεν το λέω εγώ, 5 καθηγητές πανεπιστημίου το λένε). Έχουν αναλάβει τον ρόλο της τρομοκράτησης για την «τελευταία» ευκαιρία διάσωσης για άλλη μια φορά. Συγχέουν επίτηδες την στάση πληρωμών, που μπορεί να κάνει η Ελλάδα, με τη χρεοκοπία. Συνδέουν τη στάση πληρωμών με την έξοδο από την Ευρωζώνη, πράγματα που ακόμα κι ο Βαρουφάκης (κι όχι κάποιος αριστερός οικονομολόγος) καταγγέλλει ως ανεδαφικά και ψευδή. Και στην χθεσινή μεγαλειώδη διαμαρτυρία έστησαν τις κάμερες όχι ανάμεσα στον κόσμο που κατά χιλιάδες είχε απλωθεί στην πόλη, αλλά απέναντι στα καμένα κτήρια.
Έγινε τόση συζήτηση για τα κτήρια του Τσίλερ που κάθε κυράτσα φωνάζει για τον Τσίλερ λες και τον ήξερε κι από χθες. Τα ίδια κανάλια που κατηγορούν τους πολίτες ως λαμόγια και ως μέλη της κοινωνίας του μαζί τα φάγαμε, και ξέρουν πολύ καλά πως από τον πρώτο ως τον τελευταίο δεν δίνουν δεκάρα για την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της πόλης τους (μάρτυρας η εκτρωματική δόμηση της Αθήνας, τα αυθαίρετα και το κλείσιμο των ημιυπαιθρίων), καλούν τον κόσμο να πει όχι στους βανδαλισμούς ιστορικών κτηρίων. Τα ίδια κανάλια με τους αμόρφωτους δημοσιογράφους της πλάκας ή με τους ημιμαθείς κατευθυνόμενους δημοσιογραφίσκους ανακαλύπτουν την εγκατάλειψη ιστορικών κτηρίων μόνο όταν αυτά κατοικούνται από μετανάστες και «αποτελούν εστία μόλυνσης», ενώ όλον τον υπόλοιπο καιρό κάνουν μόκο για να κάνουν τις δουλειές τους τα λαμόγια του real estate. Στην Αθήνα και σε όλη την Ελλάδα, χιλιάδες κτήρια που ανήκουν στο Δημόσιο, σε Τράπεζες και στην Εκκλησία ρημάζουν και πολλά από αυτά είναι ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας. Είναι δεκάδες οι φορές που οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες τους τα καταστρέφουν σιγά σιγά ώστε να μην καταστούν διατηρητέα και να μπορέσουν να χτίσουν πολυκατοικία. Τα απαξιώνουν με υπόγειους τρόπους και μόλις φτάσουν στο σημείο να είναι μισογκρεμισμένα (σιγά σιγά και νύχτα), τα χαρακτηρίζουν επικίνδυνα και κατεδαφιστέα και μετά σηκώνουν πολυκατοικίες.
Ολόκληρες πόλεις όπως η Πάτρα και άλλες, γκρέμισαν εν μία νυκτί επί χούντας και Καραμανλή, διάφορα νεοκλασικά κι έχτισαν πολυόροφα εκτρώματα. Δημόσια κτήρια κατασκευάζονται με ελλιπείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και άλλα βουλιάζουν με την πρώτη βροχή στο βούρκο που χτίστηκαν (όπως πρόσφατα το Νοσοκομείο Πύργου) γιατί κάποιος κονόμησε χοντρά από την πώληση του οικοπέδου ή γιατί δεν έγιναν οι κατάλληλες ενέργειες στήριξης. Δρόμοι καινούργιοι γίνονται θρύψαλα και δεν κουνιέται φύλλο. Ολυμπιακά έργα που στοίχισαν μια περιουσία συνεχίζουν να απαξιώνονται για να πωληθούν για ένα κομμάτι ψωμί στους δικούς τους. Μια κοινωνία που αδιαφορεί ολοκληρωτικά για το δομημένο χώρο σήμερα ανακάλυψε ότι οι αναρχικοί καταστρέφουν «ιστορικά κτήρια». Και όλο αυτό βύθισε στην αφάνεια το γεγονός ότι εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι βροντοφώναξαν το ΟΧΙ στην εξαθλίωση που επιφυλάσσουν οι καλοαναθρεμμένοι κυβερνήτες του.
Αγαπητοί μου, ακόμα και οι μισοί αναρχικοί να είναι προβοκάτορες το θέμα δεν είναι αυτό. Οι μεγαλύτεροι προβοκάτορες είναι τα ΜΜΕ και ο παραμορφωτικός φακός τους. Αν ήθελαν να εστιάσουν στην ουσία θα το έκαναν, θα ανέβαζαν πλάνα αμέσως από τις επιθέσεις των δυνάμεων καταστολής. Ο Σκάι θα είχε σηκώσει το ελικοπτεράκι του και θα έδειχνε τις ορδές των ανθρώπων που αγωνίζονταν για να μην φτωχοποιηθούν για να ικανοποιηθούν τα θέλω των μεγαλοεπιχειρηματιών οι οποίοι θα είναι και οι μόνοι κερδισμένοι από την βύθιση των μισθών.
Η διαστρέβλωση της πραγματικότητας, ο φωτισμός μόνο στα καμένα κτήρια, τα παραπολιτικά σχόλια της πλάκας και η διαπόμπευση της κοινής λογικής στα τηλεπαράθυρα είναι ο κανόνας. Υπάρχει αυτή τη στιγμή κατάληψη των ΜΜΕ από αδίστακτους επιχειρηματίες και πολιτικούς, ή αντίστροφα, οι οποίοι κάνουν τη δουλίτσα τους. Η επίθεση στους μισθούς των φτωχών αποτελεί γι’ αυτούς την ευκαιρία για τρελά κέρδη. Και θα παίξουν όλα τους τα χαρτιά για να μην τα χάσουν. Και οι ευαίσθητοι πολίτες για τα ιστορικά κτήρια, θα κάθονται στον καναπέ τους και στον υπολογιστή τους και θα βρίζουν τους αναρχικούς και όσους ακόμα έχουν ψυχή και αντιστέκονται.
Η διαφορά είναι πως όποιος βλέπει τα γεγονότα από την τηλεόραση, πλέον δεν ξέρει τα γεγονότα. Ζει σε μια εικονική πραγματικότητα. Όποιος δεν κυνηγήθηκε από μπάτσο και δεν τον έσωσε ένας αναρχικός που του έριξε μια πέτρα, δεν ξέρει τι είναι ο μπάτσος. Όποιος δεν έπεσε κάτω ημιλιπόθυμος από τα χημικά και δεν του έδωσε μαλόξ ο μαυροφορεμένος επαναστάτης (ακόμα και πλανεμένος ή και ανόητος αν θέλετε) δεν ξέρει τι σημαίνει αλληλεγγύη. Οι αναρχικοί στήνουν δίκτυα αλληλεγγύης και υποστήριξης και ετοιμάζονται για τις ημέρες της πτώχευσης που θα γίνει όταν οι έχοντες αποφασίσουν ότι τους συμφέρει. Φτιάχνουν κολεκτίβες αυτοοργάνωσης και δίκτυα υποστήριξης. Εσείς, απλά θα κοιτάζετε την οθόνη και θα κουνάτε το δάχτυλο και μόλις πεινάσετε θα πιστεύετε την Όλγα που τρέμει όταν θα λέει ότι φταίνε οι αναρχικοί, οι αριστεροί, ο σύριζα, οι «αγανακτισμένοι», ο γάιδαρος που πετάει κι όχι όλοι αυτοί που σας κλέβουν εδώ και τέσσερις δεκαετίες τις ζωές.
Αγαπητοί μου, βγείτε στον δρόμο να δείτε την πραγματικότητα, κλείστε τις τηλεοράσεις και σκίστε τις κωλοφυλλάδες. Αναζητήστε εναλλακτική ενημέρωση σε ανεξάρτητα έντυπα και ιντερνετικά μέσα και σκεφτείτε λίγο πέρα από τα τόσο «προφανή». Τότε ίσως καταφέρετε να πιέσετε τους κυβερνώντες να φτιάξουν ένα υπουργείο προστασίας του πολίτη κι όχι το κακέκτυπο μιας παραπαίουσας δημοκρατίας και να είναι πραγματικοί εκπρόσωποί σας.
Τότε ίσως και να έχετε δίκιο να τα βάλετε με τους αναρχικούς, αλλά τώρα όχι.

ΥΓ1: Δεν είμαι ούτε αναρχικός, ούτε «αναρχικός», δεν έχω πετάξει ποτέ πέτρα, ούτε θα έβαζα φωτιά. Όμως οι άνθρωποι που τα βάζουν στα ίσια με τους εχθρούς μου -αυτούς που προστατεύουν όσους θέλουν να δουλεύω σαν σκλάβος και να πληρώνομαι σαν σκλάβος και παραπληροφορούν τους ανθρώπους που αγαπώ μετατρέποντάς τους σε τηλεοπτικά κουτορνίθια- και δεν είναι ρατσιστές, σε αυτόν τον αγώνα, έστω και προσωρινά, είναι πιο κοντινοί μου από κάθε βολεμένο κι από κάθε ελληναρά. Και ναι, λυπάμαι κι εγώ για τα κτήρια που χάθηκαν, έτρεχα στα συνέδρια αρχιτεκτονικής πολύ πριν ανακαλύψει το όνομα του Τσίλερ η Τρέμη, αλλά δεν θυσιάζω τη ζωή κανενός ανθρώπου και την αξιοπρέπεια του ούτε για την Ακρόπολη. Τα κτήρια με λεφτά σε έξι μήνες το πολύ ξαναφτιάχνονται. Οι ζωές εκατομμυρίων ανθρώπων θα χρειαστούν χρόνια και χρόνια.
 
ΥΓ2: Το ΠΑΜΕ, και το ΚΚΕ επακολούθως, έχασε χθες μια μεγάλη ευκαιρία να αποδείξει ότι μπορεί να ηγηθεί της μάχης ενάντια στην καπιταλιστική εξουσία της πλουτοκρατίας που συνεχώς καταγγέλλει. Ενώ δήλωσε ότι θα φτάσει στη Βουλή με κάθε τρόπο, μόλις είδε τα δύσκολα και τα δακρυγόνα έκανε όπισθεν (παρόλο που ο κόσμος είχε πάει στο πλάι της Πανεπιστημίου για να περάσει) και μάλιστα στο παράγγελμα «γυρίζουμε πίσω ΣΥΝΤΕΤΑΓΜΕΝΑ» έκαναν μια πιρουέτα που ο ελληνικός στρατός θα ζήλευε. Τα γιουχαΐσματα από όσους ήταν στην πρώτη γραμμή έδιναν κι έπαιρναν ενώ τους καλούσαν να έρθουν μαζί μπροστά στον αγώνα.
 
ΥΓ3: Όσοι ξαφνικά θυμήθηκαν ότι χάνονται θέσεις εργασίας από κάποια καμένα καταστήματα, μήπως ξέχασαν ότι κάθε μήνα χάνονται δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας και η ανεργία έχει ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο εδώ και μήνες; Τι έκαναν γι’ αυτό τόσο καιρό; Σε πόσες πορείες κατέβηκαν; Άναψαν κεράκια για τους απολυμένους της Χαλυβουργίας και τους απλήρωτους στην Ελευθεροτυπία και το ALTER ή μόνο στο Αττικόν ξέρουν να ανάβουν γιατί δεν είναι μπανάλ;


http://molisxypnisa.wordpress.com/2012/02/13/166/
 

ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΨΥΧΙΚΗ ΥΓΕΙΑ

Μία ανακοίνωση -κριτική ανάλυση από την Πανελλαδική Συσπειρωση για την Ψυχιατρική Μεταρρύθμιση για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ψυχικής Υγεία. Αυτό το “Σχέδιο Αναθεώρησης του Ψυχαργώς” θα αποτελέσει την Κεντρική Μνημονιακή Πολιτική του Υπουργείου Υγείας για την Ψυχική Υγεία.
Κατεβάστε το συνημμένο αρχείο: shedio_anathewrisis_psihargws_1_pdf.pdf (application/pdf)

ΤΟ «ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΨΥΧΑΡΓΩΣ» : ΟΧΗΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΣΑΡΜΟΓΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΑΤΡΙΚΗΣ ΣΤΟ ΜΝΗΜΟΝΙΟ

Ύστερα από την θλιβερή κατάληξη των δύο πρώτων φάσεων του προγράμματος της ελληνικής ψυχιατρικής «μεταρρύθμισης», υπό τον κακέκτυπο τίτλο ‘Ψυχαργώς’, τα ίδια επιτελεία που, λίγο ως πολύ, συγκρότησαν και σε μεγάλο βαθμό καθόρισαν την διαμόρφωση αυτού του νεοϊδρυματικού, αποσπασματικού, κατακερματισμένου, δυσλειτουργικού, κατά βάσιν κατασταλτικού και κατ΄ επίφασιν «συστήματος» ψυχικής υγείας, έρχονται τώρα, ως επιτελείο πλέον του Λοβέρδου (εν καιρώ μνημονίου), να σχεδιάσουν την τρίτη (και «φαρμακερή») φάση, το τοπίο των υπηρεσιών ψυχικής υγείας για την επόμενη δεκαετία.
Το 120 σελίδων κείμενο του «Σχεδίου αναθεώρησης του Προγράμματος Ψυχαργώς» είναι πολύ λίγο «σχέδιο» και πολύ περισσότερο μια προχειρογραμμένη «έκθεση ιδεών» υπό μορφήν  συρραφής κειμένων, τα περισσότερα εκ των οποίων έχουν την δομή «τεχνικού δελτίου» προγραμμάτων για χρηματοδότηση από κοινοτικά κονδύλια. Δεν είναι τυχαίο που ορισμένα από τα συρραπτόμενα μέρη είχαν ήδη αναρτηθεί στη λεγόμενη «Διαύγεια» ως έτοιμα προγράμματα διαφόρων ΜΚΟ προς χρηματοδότηση μέσω ΕΣΠΑ. Έτσι ο «σχεδιασμός» περνάει απευθείας στην «ανάθεση», με μια και την ίδια πράξη, καθώς, μάλιστα, οι σχεδιαστές του «Σχεδίου Αναθεώρησης» είναι, ταυτόχρονα, αποδέκτες της ανάθεσης, είτε οι ίδιοι οι σχεδιαστές (ορισμένοι εξ’ αυτών) προσωπικά, μέσω των εταιρειών που κατέχουν, είτε τα μέλη της ευρύτερης συντεχνίας των ΜΚΟ στην οποία συνευρίσκονται.
Είναι εντυπωσιακή η προχειρότητα με την οποία έχει συνταχθεί το «Σχέδιο» (άλλοτε σαν αναφορές σε πρώτο πρόσωπο, άλλοτε θεωρητικολογία, άλλοτε αντιφάσεις και αυτοαναιρέσεις από σελίδα σε σελίδα, άλλοτε η επανειλημμένη διαφημιστική αναφορά της Μονάδας κάποιου εκ των συντακτών, ως της άφθαστης πρωτοπορίας σε πλήθος τομείς, άλλοτε η επιλεκτική ανάδειξη μιας μεμονωμένης και ασήμαντης δραστηριότητας μιας ΜΚΟ κοκ). Το πιο επικίνδυνο, όμως, είναι η λογική που το διέπει, η οποία συνθέτει τις διάφορες τάσεις της κατεστημένης ψυχιατρικής σ΄ αυτή τη χώρα, διαμέσου αυτού του «Σχεδίου», σε μια κατεύθυνση σύμφωνη με τις κοινωνικές προδιαγραφές του μνημονίου: κατεδάφιση του δημόσιου τομέα και του κράτους πρόνοιας μέσω της ιδιωτικοποίησης των πάντων και μετάλλαξη του συστήματος των υπηρεσιών προς κατασταλτικές δομές και πρακτικές ενός «κράτους ασφάλειας».

«ΝΟΣΟΙ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ»

Δεν είναι τυχαίο ότι, ήδη από την αρχή του κειμένου, υιοθετείται για τις ψυχικές διαταραχές, χωρίς καμιά κριτική, ο όρος «νόσοι του εγκεφάλου» (brain diseases), όρος που χρησιμοποιήθηκε από την περίοδο της «δεκαετίας του εγκεφάλου» (η τελευταία του περασμένου αιώνα, που παγιώνεται στον 21ο αιώνα, ως του αιώνα των νευροεπιστημών και των γονιδίων), μια περίοδος που υποτίθεται ότι έχει κάνει, πλέον, «αυτονόητη» την εκ νέου (μετά τον 19ο αιώνα) συγχώνευση νευρολογίας και ψυχιατρικής, καθώς οι πρόοδοι των νευροεπιστημών και των απεικονιστικών τεχνικών εκλαμβάνονταν, με τον πιο χυδαία αναγωγιστικό τρόπο, ως επιβεβαίωση της οργανικής/εγκεφαλικής φύσης της ψυχικής αρρώστιας (όπως, αναλογικά, η θρόμβωση ή η νόσος του Parkinson).
Αυτός ο άκρατος βιολογισμός, που υπόκειται σε μιαν αντίληψη των ψυχικών διαταραχών ως «νόσων του εγκεφάλου» και που, ως μεθοδολογία και τρόπος σκέψης, διαπερνά ακόμα και αντίθετες προς αυτόν σχολές, αποτελεί το πιο ταιριαστό έδαφος, στο οποίο ριζώνουν οι λογικές του οικονομικού κόστους: από την πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα του «Σχεδίου», ο ίδιος καημός το διαπερνά, το «οικονομικό βάρος» της ψυχικής διαταραχής γενικά και μερικών από τις πιο πολύπλοκες ιδιαίτερα.

«ΚΟΣΤΟΣ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ»

Είναι χαρακτηριστικό της λογικής που διαπερνά το κείμενο η διατύπωση στην ενότητα που αφορά τον Αυτισμό : τίτλος του κεφαλαίου «Καλές πρακτικές (cost –effectiveness) για πρώιμη παρέμβαση». Κι΄ αμέσως από κάτω : «Μια διάσταση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων πρώιμης υποστηρικτικής παρέμβασης αποτελεί και η οικονομική τους απόδοση, η μελέτη της οποίας…». Αυτή η κυριαρχική αναφορά και αναγωγή στο οικονομικό σκέλος διαπερνά τις (κατ΄ ευφημισμόν) προτάσεις για όλες τις ψυχικές διαταραχές. Η σύνδεση της λεγόμενης «καλής πρακτικής» με το δίπολο κόστους-οφέλους. Το «θεραπευτικό» συγκροτείται από μια οικονομική λογική. Δεν είναι, φυσικά, κάτι καινούργιο. Οι θεωρητικές κατασκευές και πολιτικές που συνδέουν την Υγεία με τις έννοιες του «κόστους – αποτελέσματος», της «επάρκειας», της «αποτελεσματικότητας», της «εξοικονόμησης πόρων» κοκ έχουν, διεθνώς, μια μακρά διαδρομή. Το ερώτημα ήταν πάντα, για τα «Οικονομικά της Υγείας» ποιάς κοινωνικοοικονομικής δομής γίνεται λόγος και, εν συνεχεία, αν μπορούμε να μιλάμε (και προς όφελος ποιου) για μιαν Υγεία προσαρμοσμένη στην οικονομία, ή αν πρέπει, αντίθετα, να μιλάμε για μιαν οικονομία προσαρμοσμένη στις ανάγκες της Υγείας (και το ερώτημα είναι περαιτέρω, ποιάς Υγείας, εντός ποιας κοινωνικής δομής και με ποια ιεράρχηση αξιών, προτεραιοτήτων κλπ). Απλώς, σ΄ αυτή τη χώρα, με την καθυστερημένη, πελατειακή, ανορθολογική και σπάταλη, σε συνάρτηση πάντα και με τις απαιτήσεις του σύγχρονου (νεοφιλελεύθερου) καπιταλισμού, συγκρότηση του κράτους, αυτή η «οικονομία της υγείας», η προσαρμογή της στις λογικές κόστους-αποτελέσματος, δεν βρήκε ευνοϊκό έδαφος να εφαρμοστεί παρά μια σε μια εποχή που η ανάγκη του συστήματος διεθνώς είναι ένα μηδενικό κόστος για ένα «αποτέλεσμα» (την υγεία) που δεν ενδιαφέρει κανέναν από τους κρατούντες.

ΜΕΤΑΦΟΡΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΣΤΟΥΣ ΙΔΙΩΤΕΣ

Το «Σχέδιο Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» κινείται ακριβώς σ΄ αυτή τη λογική : οι προτάσεις του εντάσσονται στην επιδίωξη του μνημόνιου για διάλυση κάθε έννοιας «δημόσιου». Δεν στρέφονται επ΄ ουδενί προς μιαν εναλλακτική προσέγγιση του «δημόσιου αγαθού», με υψηλού ποιοτικού επιπέδου και δωρεάν παροχή του, με ταυτόχρονη και διασφάλιση της μονιμότητας των λειτουργών, αλλά, κυριολεκτικά προς την διάλυση του δημόσιου, μεταξύ άλλων και μέσω της μεταφοράς κάποιων υπολειμμάτων εκ των λειτουργιών του (των πιο αποδοτικών και κερδοφόρων, ή αναγκαίων για τον κοινωνικό έλεγχο) σε ιδιώτες, ανάμεσά τους και οι ΜΚΟ.
Βέβαια δεν είναι τυχαίο ότι πουθενά στο «Σχέδιο» δεν αναφέρεται το εξοντωτικό κόστος των ψυχοφαρμάκων και οι πόροι που απορροφά ο εγκαθιδρυμένος θεραπευτικός μονόδρομος του φαρμάκου, σε μια σχέση αμοιβαίου οφέλους φαρμακοβιομηχανιών, ψυχιάτρων και κράτους – κόστος που απορροφά όλους τους διαθέσιμους πόρους και που δεν διορθώνεται με τις καταστροφικές παρεμβάσεις του Λοβέρδου (για μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης εις βάρος των θεραπευτικών αναγκών των ασθενών), αλλά με την συγκρότηση μια άλλης ψυχιατρικής κουλτούρας, θεσμικής οργάνωσης και κλινικής σκέψης.
Πάνω σ΄ αυτό το έδαφος (της διάλυσης του δημόσιου από το μνημόνιο), το «Σχέδιο Αναμόρφωσης» παρωδεί πλήρως την έννοια του «συστήματος των υπηρεσιών» και την αντικαθιστά με «δράσεις». Παντού «δράσεις», για το ένα ζήτημα ή το άλλο, αλλά όχι «σύστημα υπηρεσιών» ριζικά εναλλακτικό στο ψυχιατρείο. Η «κατάργηση του ψυχιατρείου» χρησιμοποιείται σαν από συνήθεια από το παρελθόν, σαν από κεκτημένη ταχύτητα, αλλά δεν προκύπτει ούτε από την άκρως συγχυσμένη έκθεση των υπηρεσιών που θα το αντικαθιστούσαν, ούτε από κάποιο σοβαρό σκεπτικό του πώς οικοδομείται πραγματικά η μετάβαση, το ‘πέρα από’ το ψυχιατρείο, στην κοινότητα, μέσω της υπέρβασης (των αλληλοσυνδεδεμένων μεταξύ τους στοιχείων) της κουλτούρας, της στενής κλινικής σκέψης, των πρακτικών και των θεσμών του εγκλεισμού και της οικοδόμησης ενός ολοκληρωμένου, κοινοτικού συστήματος υπηρεσιών ψυχικής υγείας, μέσα από την ίδια την ακηδεμόνευτη δράση λειτουργών και χρηστών, αλλά και της ευρύτερης κοινωνίας, σε σύνδεση όχι μόνο με την πρωτοβάθμια υγεία, αλλά και με ριζικά αναδιαμορφωμένα και επαρκώς χρηματοδοτημένα συστήματα πρόνοιας.
Υστερα από δέκα χρόνια ‘Ψυχαργώς’, δεν θα έπρεπε να έχουν μάθει οι συντάξαντες το «Σχέδιο» από τα «λάθη» του παρελθόντος για να συνθέσουν μιαν ολοκληρωμένη πρόταση για το από εδώ και πέρα; Πρόκειται, απλώς, για την επίπλαστη και ανέκαθεν κατ΄ εφαπτομένην σχέση των συντακτών με το καθαυτό αντικείμενο, ή για την χρησιμοποίηση, πλέον, αυτού του ‘επίπλαστου και κατ’ εφαπτομένην’ ως του ‘οχήματος’, ή της ‘αφήγησης’, που έχει ανάγκη η εφαρμογή του μνημονίου στην ψυχική υγεία; Εν τέλει, η κατάργηση του ψυχιατρείου καταντά φραστικό περιτύλιγμα του αιτήματος για χρηματοδότηση, μέσω ΕΣΠΑ, προγραμμάτων που καμιά σχέση δεν έχουν και μάλιστα λειτουργούν ερήμην ή και σε αντίθεση μ΄ αυτήν την κατάργηση.
Η ίδια η έκθεση διακωμωδεί τον εαυτό της όταν ισχυρίζεται ότι «μόνο 5 νομοί δεν έχουν κοινοτικές υπηρεσίες!!!» ενώ «οι μισοί νομοί έχουν πλέον ικανοποιητικό δίκτυο υπηρεσιών» (δηλαδή, λένε στην υποσημείωση, 2 υπηρεσίες κοινοτικές!!!). Και μόνο η πρόθεση για σχόλιο επ΄ αυτών θα ήταν προσβολή στο απύθμενο μέγεθος της άγνοιας και/ή της σκόπιμης πλαστογραφίας της πραγματικότητας. Η επιεικώς χαρακτηριζόμενη ως ‘προχειρότητα’ φτάνει στα όρια της πλήρους αναξιοπιστίας και της αυτοακύρωσης, όταν, μέσα σ’ αυτό το εκλεκτικιστικό συνοθύλευμα που την συνιστά, συμπεριλαμβάνει αποσπάσματα της έκθεσης των ‘εξωτερικών αξιολογητών’ (πού είχε γίνει πρόπερσι), η οποία, αναφερομένη στα «αδύναμα σημεία» του Ψυχαργώς, μιλά για «μη ισότιμη ανάπτυξη στις διάφορες περιοχές, αλλά ευκαιριακή ανάλογα με επιχειρηματικές πρωτοβουλίες παρά πραγματικές ανάγκες (υπογρ. δική μας). Σημαντικά τμήματα της χώρας (πχ, Πελοπόννησος, Δ. Μακεδονία, νησιωτική Ελλάδα) δεν διαθέτουν ούτε τις βασικές υπηρεσίες παροχής υπηρεσιών ψυχικής υγείας». Εξαρτάται ποια σελίδα του κειμένου διαβάζεις για να πληροφορηθείς αν μόνο 5 νομοί δεν έχουν κοινοτικές υπηρεσίες, ενώ οι μισοί έχουν ικανοποιητικές, ή αν σημαντικές περιοχές της χώρας (και δεν είναι μόνο αυτές, γιατί στους αξιολογητές αυτούς είναι γνωστό ότι δόθηκαν πολλά ψεύτικα στοιχεία) δεν διαθέτουν ούτε τις βασικές υπηρεσίες… Οσο για την «ευκαιριακή ανάπτυξη, ανάλογα με επιχειρηματικές πρωτοβουλίες και όχι τις πραγματικές ανάγκες» (που είναι ακριβώς ‘τα έργα και οι ημέρες’ των ΜΚΟ), ευτυχώς που το λένε οι αξιολογητές («τους») και όχι κάποιος από τη Συσπείρωση….

«ΤΡΙΤΟΒΑΘΜΙΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ»

Τι να πούμε για τις «υπηρεσίες τριτοβάθμιου τύπου», οι οποίες ορίζονται ως «ειδικές ψυχοθεραπείες, ειδικά ιατρεία» (ενν. διατροφικών διαταραχών κοκ), κλπ»; Αν το «Σχέδιο» ορίζει έτσι τις «τριτοβάθμιες» υπηρεσίες, γιατί θάπρεπε να περιμένει κανείς ότι μια κοινοτική υπηρεσία θα αναπτύξει προγράμματα στο πλαίσιο αυτού που πραγματικά είναι «τριτοβάθμια» πρόληψη και φροντίδα, για την αποφυγή, δηλαδή, της χρονιότητας και του ιδρυματισμού εντός της κοινότητας, μέσω της στήριξης (του ατόμου και της οικογένειας), της ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης, της ένταξης στην εργασία κλπ στον τόπο κατοικίας;
Μήπως οι ψυχοθεραπείες αναφέρονται επειδή θα τις πληρώνουν οι ασθενείς από την τσέπη τους; Μήπως ετοιμάζεται κάποια καινούργια επιχείρηση ψυχοθεραπειών;

ΑΠΑΞΙΩΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ

Ανάμεσα στα αναρίθμητα που θα μπορούσε να εκθέσει κανείς (και θα χρειαζόταν τις διπλές σελίδες από αυτές του «Σχεδίου» για να τα εξαντλήσει όλα), είναι η συνεχώς επανερχόμενη απαξιωτική αναφορά και περιγραφή των δημόσιων υπηρεσιών (πχ ΚΨΥ κλπ) και τα διαρκή θετικά σχόλια για το έργο των υπηρεσιών που λειτουργούν ΜΚΟ (όπως οι Κινητές Μονάδες κλπ), το περίσσευμα των αρνητικών χαρακτηρισμών για το δημόσιο (η «δυστοκία του για ανάπτυξη υπηρεσιών» κλπ) σε αντίθεση με την «ευελιξία» των ΜΚΟ που υποτίθεται ότι βοήθησε την μεταρρύθμιση κλπ (η λίστα των θετικών από εδώ και των αρνητικών από εκεί είναι ατέλειωτη).
Χαρακτηριστικό της λογικής που διέπει το «Σχέδιο» είναι και το εξής: στο κεφάλαιο του «Σχεδίου» ‘Δράσεις Ψυχοκοινωνική Υποστήριξη των ανέργων’, που εκτός από προτεινόμενη δράση του «Σχεδίου», είναι ήδη και πρόγραμμα που έχει αναλάβει το Δίκτυο Αργώς μέσω ΕΣΠΑ (12 εκ ευρώ), δεν υπάρχει έστω και ως αναφορά, στις δράσεις μέσω των οποίων λειτουργεί, το αίτημα, η επιδίωξη, η απαίτηση, η διεκδίκηση θέσεων εργασίας που, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, θα ήταν ο καθοριστικός θεραπευτικός παράγοντας ίασης της κατάθλιψης, χωρίς κανένα φάρμακο και χωρίς καμιά ψυχοθεραπευτική συνεδρία.
Το «Σχέδιο Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» δεν είναι, ωστόσο, απλώς ένα συνοθύλευμα με σκοπό να παράσχει αναθέσεις στις ΜΚΟ μέσω ΕΣΠΑ. Το διαπερνούν τρεις κατευθυντήριοι άξονες : η ιδιωτικοποίηση, που συνδέεται με την κατάργηση των ψυχιατρείων ως απονοσοκομειοποίηση (και όχι ως αποιδρυματοποίηση) και η περαιτέρω κατασταλτική μετάλλαξη του ψυχιατρικού θεσμού.

ΙΔΙΩΤΙΚΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΥΓΕΙΑΣ

Η ιδιωτικοποίηση αφορά, πρώτον, την πρόταση της απάλειψης  της νομοθετικής πρόβλεψης (στον 2716/99) ότι μόνο από φορείς του δημοσίου μπορούν να ιδρυθούν Κέντρα Ψυχικής Υγείας (ΚΨΥ), καθώς  προτείνεται να δοθεί αυτή η δυνατότητα και σε ΜΚΟ – και όπως ξέρουμε, ‘προτείνεται’, στην εποχή του μνημονίου και ειδικότερα Λοβέρδου, σημαίνει ‘έχει ήδη αποφασιστεί’. Μάλιστα, οι συντάξαντες είχαν προσθέσει αρχικά στις παρατηρήσεις στην πρόταση ν΄ αλλάξει ο νόμος και να ιδρυθούν 15 ΚΨΥ από ΜΚΟ, την φράση «μικρό πολιτικό κόστος περί ιδιωτικοποίησης της ψυχικής υγείας». Όταν αυτό επισημάνθηκε από κριτικό σχόλιο στο διαδίκτυο, δεν δίστασαν να διορθώσουν το «Σχέδιο» και να απαλείψουν τις παρατηρήσεις. Βέβαια, δεν άλλαξε κάτι επί της ουσίας, απλώς επιχείρησαν ν΄ αποκρύψουν την άκρως σκόπιμη και  ενσυνείδητη πρόθεση τους για ιδιωτικοποίηση της ψυχικής υγείας.
Ωσόσο, η πρόθεση για ιδιωτικοποίηση δεν σταματά εδώ. Επεκτείνεται στο όλο φάσμα των υπηρεσιών και συγκεκριμένα σ΄ ένα από τα πιο ευαίσθητα μέρη του, που είναι οι στεγαστικές δομές. Δομές, δηλαδή, που στεγάζουν συνήθως άτομα με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας, που για διάφορους λόγους έχουν απορριφθεί από το οικείο και το κοινωνικό πλαίσιο, χωρίς, επομένως, τα αντίστοιχα στηρίγματα, ή που τους λείπουν οι δεξιότητες για αυτόνομη διαβίωση (ή που, συχνά, δεν έχουν τύχει των αναγκαίων κοινοτικών ψυχοκοινωνικών παρεμβάσεων για αυτόνομη διαβίωση και η στεγαστική δομή επελέγη ως η εύκολη λύση). Πρόκειται συνήθως για άτομα με το ισχνό εισόδημα του επιδόματος της Πρόνοιας ή μιας ισχνής σύνταξης. Τέτοιες δομές έχουν αναπτυχθεί από τα δημόσια νοσοκομεία και από ΜΚΟ. Μέχρι τώρα η φιλοξενία είναι δωρεάν ((καλύπτεται από το ασφαλιστικό ταμείο), ενώ ο Λοβέρδος έχει κάνει σοβαρές κινήσεις για σφετερισμό των συντάξεων των φιλοξενουμένων, ένα μέτρο που, αν και νομοθετήθηκε το περασμένο καλοκαίρι, δεν έχει, για διάφορους λόγους, εφαρμοστεί ακόμα. Ενας λόγος (αν και όχι ο μόνος) θα πρέπει να ήταν η κάποια αντίσταση που εκφράστηκε.
Το «Σχέδιο» προτείνει τώρα «να προβλεφθούν νέα σχήματα και να ενισχυθούν καινοτόμες πρωτοβουλίες από μη κρατικούς φορείς (ΜΚΟ, ενώσεων συγγενών) για εύκαμπτα σχήματα στέγασης, πιθανόν και με συμμετοχή των συγγενών που έχουν οικονομικές δυνατότητες».
Να λοιπόν που, ενώ τα ΚΨΥ, από δημόσια, περνάνε στον ιδιωτικό «μη κερδοσκοπικό» τομέα, οι στεγαστικές δομές περνάνε στον απευθείας κερδοσκοπικό, ως μετεξέλιξη (ήδη από μακρού προβλεφθείσα) του μέχρι τώρα δήθεν «μη κερδοσκοπικού». Μ΄ αυτή τη μετεξέλιξη συνδέεται και η πρόταση για κατάργηση της πρόβλεψης να υπάρχει (αθροιστικά) ένας χρόνος νοσηλείας σε ψυχιατρική μονάδα  πριν κάποιος μπορεί να φιλοξενηθεί σε στεγαστική δομή του ιδιωτικού «μη κερδοσκοπικού» τομέα. Μια πρόβλεψη, με γραφειοκρατικό χαρακτήρα (που δημιουργεί ενίοτε προβλήματα σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών), η οποία, ωστόσο, είχε τεθεί για να βάλει ένα φίλτρο στην εύκολη και ενίοτε ασύδοτη εναπόθεση των ανθρώπων στις στεγαστικές δομές. Η προτεινόμενη τώρα κατάργησή της, χωρίς καμιάν αναφορά στην αντιμετώπιση της κουλτούρας και της πρακτικής της (νεο) ιδρυματικής εναπόθεσης, δεν απαντά στην ανάγκη του πάσχοντος, αν και όταν αυτή συγκεκριμένα προκύψει, αλλά στην ανάγκη της κερδοφορίας των, χωρίς κανένα πλέον πρόσχημα, εμπόρων αυτής της (νεο) ιδρυματικής διαχείρισης και εναπόθεσης. Δεν είναι χωρίς σημασία ότι η πρόταση διατυπώνεται σε μια παράγραφο που ξεκινάει με την επισήμανση ότι πρέπει «να ληφθεί υπόψιν ο αριθμός των ‘νέων χρόνιων’ που θα προκύψουν τα επόμενα χρόνια». Μια μεγάλη, δηλαδή, δεξαμενή πελατείας που θα έχει δημιουργηθεί από τον συνδυασμό των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης και των πολιτικών στην ψυχική υγεία που προβλέπει ακριβώς αυτό το «Σχέδιο» και οι οποίες, αντί να προλαμβάνουν την ‘χρονιότητα’, πυροδοτούν στο έπακρο την ανάπτυξή της. Με την πρόταση αυτή, θα μπορούν να εισέρχονται στη στεγαστική δομή άτομα απευθείας από την κοινότητα (κάτι που, κάτω από άλλες συνθήκες, θα διευκόλυνε την αντιμετώπιση συγκεκριμένων περιπτώσεων) με συμφωνία της οικογένειας που έχει να πληρώσει, ή με την απευθείας κατάθεση της σύνταξης στον ιδιοκτήτη της δομής – κάτι που ήδη γίνεται από κάποιους εταιρειάρχες με υπόγειους και αφανείς τρόπους (‘να δίνει ένα ποσοστό, ή δεν τον παίρνουμε’).
Είναι πιθανό, μ΄ αυτόν τρόπο κι΄ αυτούς τους ακραιφνώς κερδοσκοπικούς προσανατολισμούς των ΜΚΟ, με την επίκληση και της δραστικής περιστολής των κρατικών επιχορηγήσεων εν μέσω μνημονίου, ότι πολλοί ‘μη έχοντες’ χρήστες των υπηρεσιών θα βρεθούν στο δρόμο. Από την άλλη, δεν μπορεί καθόλου ν΄ αποκλειστεί, στα πλαίσια της προϊούσας ιδιωτικοποίησης του δημόσιου, η επέκταση του μέτρου και στις δομές το δημόσιου τομέα, έτσι ώστε, πέρα από την κατακράτηση των συντάξεων, να θεσμοθετηθεί και η απαίτηση για οικονομική συμμετοχή των συγγενών.

ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΨΥΧΙΑΤΡΕΙΩΝ ΩΣ ΑΠΟΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟΠΟΙΗΣΗ

Ο δεύτερος άξονας του «Σχεδίου» αφορά την «κατάργηση των ψυχιατρείων», στα πλαίσια ενός «σχεδίου έκτακτης ανάγκης», ή, με την εκ των υστέρων διόρθωση, όταν υπέστη κριτική και αυτή η διατύπωση, ενός «σχεδίου άμεσης προσαρμογής στις ιδιαιτερότητες του ΕΣΠΑ» (προφανώς, η ‘άμεση’ αποτελεί μετάφραση της ‘έκτακτης’). Τι σημαίνουν όλα αυτά μόνο οι συντάκτες του κειμένου ξέρουν. Πώς η ψυχιατρική μεταρρύθμιση μετατρέπεται σε «έκτακτη» ανάγκη; Από την άλλη, έχει κάτι το ιδιαίτερο το ΕΣΠΑ, στο οποίο, αυτό που υποτίθεται ότι αποτελεί την «ψυχιατρική μεταρρύθμιση», πρέπει «άμεσα» να προσαρμοστεί; Καταλαβαίνει κανείς το ‘τρέξιμο’, που υπήρχε πάντα, για απορρόφηση κονδυλίων. Αλλά, προσαρμογή; Μήπως ως «έκτακτη ανάγκη» και ως «άμεση προσαρμογή» ορίζεται η αξιοποίηση της κρίσης και των προθεσμιών του ΕΣΠΑ για να επιβληθούν αλλαγές δυσμενείς για την κοινωνία (κατασταλτικοί μηχανισμοί κλπ) και επωφελείς για κάποιους του ιδιωτικού τομέα;
Μιλούν εδώ για μεταφορά προσωπικού από τα ψυχιατρεία σε υπό ίδρυση ΚΨΥ, ή ψυχιατρικές κλινικές γενικών νοσοκομείων, χωρίς να λαμβάνουν υπόψιν ότι το προσωπικό των ψυχιατρείων έχει (λόγω μη προσλήψεων εξαιτίας του μνημονίου) μειωθεί δραματικά σε σημείο που να δυσχεραίνεται στο έπακρο η λειτουργία τους. Αν αφαιρεθεί προσωπικό από το υπάρχον για να στελεχώσει, πχ, ΚΨΥ, που θα χρειαστούν, αν υποθέσουμε ότι θα λειτουργούν εναλλακτικά στον εγκλεισμό και το ψυχιατρείο, μιαν ικανή περίοδο χρόνου προκειμένου η κοινοτική δουλειά, που θα έχουν κάνει, να έχει καταστήσει δυνατή την απάντηση στις ανάγκες που μέχρι τότε κάλυπτε το ψυχιατρείο μέσω του εγκλεισμού, τότε, και με δεδομένο τον μέχρι τώρα τρόπο λειτουργίας των ΚΨΥ, καταλαβαίνει κανείς ότι, για κάποια χρόνια, το ψυχιατρείο θα εξακολουθεί να καλύπτει αυτές τις ανάγκες, έστω και σε βαθμιαία μειούμενη έκταση. Αλλά με την αφαίμαξη του προσωπικού που θα του έχουν κάνει, αυτό θα καθίσταται αδύνατο.
Αντί για υπέρβαση του ολοπαγούς ιδρύματος, μέσω μιας βαθμιαίας διαδικασίας Αποιδρυματοποίησης (ως μιας θεσμικής αλλαγής, που περιλαμβάνει αλλαγή των σχέσεων εξουσίας, την εξάλειψη της κουλτούρας και των πρακτικών του ψυχιατρικού εγκλεισμού κοκ), μιλάμε εδώ για «έκτακτη ανάγκη», για «εδώ και τώρα» μεταφορές προσωπικού προκειμένου να απορροφηθούν κονδύλια του ΕΣΠΑ, συνέπεια των οποίων (των μεταφορών προσωπικού) δεν θα είναι παρά η κατάρρευση των υπαρχόντων (ανεξαρτήτως πόσο ανεπαρκών, δυσλειτουργικών, κατασταλτικών) μονάδων και ιδρυμάτων.
Οι συντάκτες γράφουν σχέδια επί χάρτου και, ή δεν καταλαβαίνουν τι γράφουν, ή απλώς το γράφουν και ξέρουν ότι δεν θα γίνει, ή το γράφουν επίτηδες γιατί σκοπεύουν στη δημιουργία μιας χωρίς προηγούμενο κρίσης στο σύστημα των υπηρεσιών. Είναι αυτή η κρίση που ανοίγει το δρόμο αφενός στην ιδιωτικοποίηση και αφετέρου στην περαιτέρω μετάλλαξη του συστήματος προς πιο κατασταλτικές μορφές. Ψυχιατρική μεταρρύθμιση σημαίνει μετασχηματισμός, σημαίνει μετάβαση από το παλιό στο καινούργιο, σημαίνει αλλαγή της κουλτούρας και των πρακτικών του προσωπικού που μεταβαίνει «από μέσα, έξω», απαντώντας, στα πλαίσια ενός τομέα ευθύνης στις ίδιες ανάγκες, για τις οποίες πριν επεφύλασσε τον εγκλεισμό, με ένα ριζικά διαφορετικό τρόπο. Το «κλείσιμο», εν τέλει, του ψυχιατρείου πρέπει να συμβεί ταυτόχρονα (ούτε πριν, ούτε σ΄ ένα αόριστο «μετά», αλλά ταυτόχρονα), σε μια πλήρη συγχρονικότητα κατάργησης του παλιού και οικοδόμησης του καινούργιου. Καμιά παλιά υπηρεσία δεν παύει την λειτουργία της αν ταυτόχρονα με την παύση αυτή, δεν έχει ήδη ετοιμαστεί και τεθεί σε λειτουργία η καινούργια, που θα την αντικαταστήσει. Η πρόταση του σχεδίου έχει τα χαρακτηριστικά της Απονοσκομειοποίησης (αποδόμησης και όχι Αποιδρυματοποίησης), αγνοώντας οτιδήποτε έχει σχέση με έναν πραγματικό μετασχηματισμό.
Είναι πιθανόν, μάλιστα, μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες και καθώς καταρρέει το όλο σαθρό και στρεβλό οικοδόμημα του πάλαι ποτέ «Ψυχαργώς», τόσο στον ιδιωτικό «μη κερδοσκοπικό» τομέα, όσο και στον δημόσιο (οι στεγαστικές δομές του οποίου, από πολλές πλευρές, εκτιμώνται ως «πολλές», «ακριβές», «αναποτελεσματικές» και «έχουσες ανάγκη αξιολόγησης» – με την έννοια που εννοούν την «αξιολόγηση» οι εντεταλμένοι των δραστικών οικονομικών περικοπών), ότι αυτοί που μετά χαράς θα έκλειναν τα ψυχιατρεία, με τη ρηγκανική λογική, πετώντας τους ασθενείς στο δρόμο, ίσως τώρα τα χρειαστούν για να ξαναβάλουν μέσα αυτούς που τα προηγούμενα χρόνια είχαν μεταστεγάσει σε στεγαστικές δομές και όχι μόνο (αν συνυπολογίσουμε και κάποιες από τις δομές της Πρόνοιας).
Υπάρχουν δυο ακόμα στοιχεία (μεταξύ άλλων πολλών) στα οποία χρειάζεται να αναφερθούμε εδώ. Τα πρώτο αφορά την κατανομή του προσωπικού, τη σχέση του με μια θέση εργασίας και με την αξιολόγησή του.  Κατά ένα, όχι περίεργο, τρόπο, τα όσα αναφέρονται στους «ανθρώπινους πόρους» εμφανίζουν μιαν όχι τυχαία σύμπλευση και αντιστοιχία με την επιβεβλημένη από το μνημόνιο αξιολόγηση του προσωπικού και φαίνεται σαν να την προετοιμάζουν. «Πολλοί οι ψυχίατροι και ψυχολόγοι, αλλά λίγο το νοσηλευτικό προσωπικό». Αλλά, αν και λίγο, είναι άνισα κατανεμημένο. Μια προτροπή, δηλαδή, να μεταφερθεί από εκεί που φαίνεται πολύ, εκεί που δε υπάρχει καθόλου. Μα τα ίδια ακριβώς είπε και ο Λοβέρδος πριν μιαν εβδομάδα, αναφερόμενος ακριβώς στο νοσηλευτικό προσωπικό : μολονότι λίγο, είναι άνισα κατανεμημένο και θα πρέπει να μοιραστεί παντού.
Οι όποιες δυσλειτουργίες στο δημόσιο (και είναι πολλές) δεν θα λυθούν από τον Λοβέρδο και τους παρατρεχάμενούς του συμβουλάτορες, αλλά από τους λειτουργούς και τις θεραπευτικές ομάδες (όπως και από τους χρήστες και την ευρύτερη κοινωνία), στο βαθμό που συνειδητοποιούν την ανάγκη να ‘πάρουν τις τύχες τους στα χέρια τους’, μετασχηματίζοντας την κουλτούρα και την πρακτική τους, αποφασίζοντας για τους στόχους και για τον χαρακτήρα της εργασίας τους, στα πλαίσια και της κατοχύρωσης αναφαίρετων δικαιωμάτων. Μια σοβαρή, ωστόσο, αντιμετώπιση των δυσλειτουργών δεν μπορεί να γίνει στη λογική της διαχείρισης της υπάρχουσας αθλιότητας, που προτείνει το «Σχέδιο Αναμόρφωσης» και ο Λοβέρδος. Μια από τις προϋποθέσεις για την αντιμετώπισή τους είναι η ποσοτική επάρκεια του προσωπικού, δηλαδή, οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες.

ΕΙΔΙΚΗ ΜΟΝΑΔΑ ΟΞΕΩΝ

Το δεύτερο στοιχείο αφορά την επίμονα επανερχόμενη προτροπή στο κείμενο του «Σχεδίου» για δημιουργία ειδικής μονάδας οξέων περιστατικών μέσα στις ψυχιατρικές κλινικές. Η πρόταση και αντίληψη για μια τέτοια μονάδα συνδέεται με το τρίτο κατευθυντήριο άξονα, που φορά στις ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες. Μια επιδίωξη που επανέρχεται εδώ και χρόνια και που συνίσταται στην δημιουργία κλειστών τμημάτων εντός των ψυχιατρικών μονάδων νοσηλείας στα γενικά νοσοκομεία και στα ψυχιατρεία (με κλειδωμένη πόρτα, απομόνωση, καθηλώσεις κλπ). Τα τμήματα αυτά των ‘οξέων’ περιστατικών χαρακτηρίζονται από το «Σχέδιο» και ως «χαμηλής ασφάλειας» (low security, σε διάκριση από τα «υψηλής» και «μέσης» ασφάλειας ιδρύματα, κατά το αγγλικό πρότυπο, περί ων κατωτέρω).
Εδώ προβλέπεται να ‘νοσηλεύονται’ (εγκλείονται) ασθενείς με ακούσια νοσηλεία, ασθενείς που έχουν διανύσει μια περίοδο χρόνου στα «μέσης» ή «υψηλής» ασφάλειας και πλησιάζει η «αποδέσμευσή» τους από το σύστημα, αλλά και εκούσιοι απευθείας από την κοινότητα. Ποιοι είναι αυτοί οι εκούσιοι που θα είναι κλειδωμένοι; Από τα συμφραζόμενα, ίσως να πρόκειται για ασθενείς που νοσηλεύονται εκουσίως και οι οποίοι κρίνονται «δύσκολοι» στη διαχείριση (με ποια εκάστοτε κριτήρια, αυτό είναι άλλο θέμα) και εγκλείονται μέσα στο φυλακτικό κατάστημα που τώρα θα υπάρχει μέσα στο ίδιο το τμήμα νοσηλείας ως η έσχατη κύρωση του κάθε ‘απείθαρχου’. Μπορεί κανείς να κατανοήσει την «θεραπευτική  ατμόσφαιρα» σε μια τέτοια μονάδα νοσηλείας (σ΄ ένα γενικό νοσοκομείο!!!), όταν μέσα σ΄ αυτήν διαρκώς θα επικρέμεται αυτό που θα υπάρχει και θα διεξάγεται διαρκώς πίσω από την απέναντι κλειδωμένη πόρτα… Αντί για μια ανοιχτή λειτουργία των μονάδων νοσηλείας (ή, τουλάχιστον, την δημιουργία των όρων για μια τέτοια προοπτική, όσο μακρινή…), οι συντάκτες του «Σχεδίου» αναμειγνύουν στοιχεία από διάφορες μορφές ολοπαγών ιδρυμάτων σε ένα και τον αυτό θεσμό, τον ψυχιατρικό, που, πλέον, θα συντίθεται από στοιχεία και ψυχιατρικού και σωφρονιστικού εγκλεισμού.
Είναι σαφές ότι θα είναι αυτή η λειτουργία (όπως μέχρι τώρα αυτή του ψυχιατρείου), που θα δίνει τον τόνο στο όλο σύστημα και στις δήθεν «ανοικτές» του δομές – ένα σύστημα ως μια ιεραρχία θεσμών, λειτουργιών και πρακτικών κοινωνικού ελέγχου, όπου το «ανοικτό» θα υπάρχει υπό τον όρο και τις προδιαγραφές (σε περίπτωση μη συμμόρφωσης) του «κλειστού». Αυτή είναι η «μεταρρύθμιση» που ευαγγελίζεται το επιτελείο του Λοβέρδου. Όχι ότι δεν γίνεται έτσι και στο παρόν. Απλώς τώρα οργανώνεται με ακόμα πιο έντονα τα χαρακτηριστικά του «ορθολογισμού της καταστολής» και γίνεται ακόμα πιο τρομακτικό.

ΨΥΧΙΑΤΡΟΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

Ο τρίτος βασικός άξονας του «Σχεδίου Αναθεώρησης» αφορά στις ψυχιατροδικαστικές υπηρεσίες. Με αφορμή ένα άλυτο και μετέωρο εδώ και πολλά χρόνια πρόβλημα, αυτό της φροντίδας των «ακαταλογίστων» του άρθρου 69 (νοσηλεύονται και είναι υπό «φύλαξη»  στα τμήματα εισαγωγών των ψυχιατρείων), έχουμε μια νέα διατύπωση του προβλήματος των ατόμων που εμπίπτουν στη διπλή ανάθεση, ταυτόχρονα του ψυχιατρικού και του σωφρονιστικού συστήματος, με παράλληλη διεύρυνση της ομάδας που εμπίπτει σ΄ αυτή την διπλή ανάθεση, αφενός με τους εγκλείστους των φυλακών που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας και είτε κρατούνται στο «ψυχιατρείο» του Κορυδαλλού (στα πλαίσια του πλάνου για την αποσυμφόρηση των φυλακών), είτε νοσηλεύονται φρουρούμενοι στα ψυχιατρεία (οπότε δεσμεύουν ειδικούς φρουρούς σε περίοδο έλλειψης προσωπικού) και αφετέρου με άτομα που κρίνονται ότι παρουσιάζουν σοβαρή διαταραχή προσωπικότητας, για τα οποία, μάλιστα, προτείνονται ειδικές μονάδες. Αλλωστε, γι΄ αυτό το σκοπό, ακόμα και όταν μιλάνε για «κατάργηση των ψυχιατρείων», δεν παραλείπουν να σημειώνουν ότι πρέπει να παραμείνουν ένα-δυο γι΄ αυτό τον πληθυσμό και με αυτή, την σωφρονιστικού τύπου δομή και οργάνωση.
Η πρόταση είναι βασισμένη στο αγγλικό μοντέλο που προβλέπει ψυχιατρεία και μονάδες «υψηλής», «μέσης» και «χαμηλής» ασφάλειας (high, medium, low security). Και μόνο η όψη με τους τοίχους, τις κάμερες, τα κάγκελα και τα συρματοπλέγματα (ακόμα και κάποιων low security δομών, όπως, πχ, στο Πλύμουθ και αλλού) φτάνουν για να «τρομάξουν» όποιον τα αντικρίζει. Βέβαια, δεν παραλείπεται η σημείωση ότι medium security μονάδες λειτουργούν στο εξωτερικό και από ιδιώτες.
Είναι γνωστή η κατάσταση που υπήρχε στο τμήμα ‘ακαταλογίστων’ του ΨΝΑ (αλλά και του ΨΝΘ στη Σταυρούπολη), αφόρητη, καταπιεστική και αποπνικτική, τόσο για τους ασθενείς όσο και για το προσωπικό, που γι΄ αυτό το λόγο, μετά από κινητοποιήσεις, καταργήθηκε στη δεκαετία του 90. Τώρα, στο βαθμό που επιχειρήσουν να κάνουν ένα, ας πούμε, medium (ή high, δεν ξέρουμε τι ακριβώς έχουν αποφασίσει) security τμήμα στο Δαφνί, δεν θα είναι παρά πανομοιότυπο με το παλιό, αν όχι και χειρότερο.
Αντί να προτείνουν την αλλαγή του νόμου (άρθρα ΠΚ 34, 69 και 70), που, όπως είναι, συγχέει την θεραπεία με την φύλαξη και ακυρώνει την πρώτη μέσα στη δεύτερη, δεν νοιάζονται παρά μόνο για μια πιο ασφαλή φυλακή για τον εγκλεισμό ακόμα και μη καταδικασμένων από δικαστήριο. Η ομάδα που συνέταξε το «Σχέδιο για την Αναμόρφωση του Ψυχαργώς» συνεχίζει πιστά την γραμμή που είχε χαραχτεί από την περίοδο της αλήστου μνήμης Τροχάνη, όταν συζητούσαν για «ειδικά οικοτροφεία» για δύσκολους ασθενείς, για δομές που θα εγκλείονταν ομάδες «επικινδύνων» κοκ.
Αυτά τα σχέδια, με τον ακατέργαστο, πρωτόγονο χαρακτήρα της συγκρότησης και διατύπωσής τους, έμειναν, για ποικίλους λόγους, στα χαρτιά – περιμένοντας, κατά κάποιον τρόπο, το ξέσπασμα, που από τότε εγκυμονούνταν, αυτής της κατακλυσμιαίας κρίσης, για να πάρουν μια πιο ραφινάτη μορφή, με φράσεις και σχήματα δανεισμένα από τα πάλαι ποτέ θέσφατα της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης ως περιτύλιγμα της κατασταλτικής διαχείρισης αυτού που κατασκευάζεται, για μιαν ακόμη φορά, ως ‘κοινωνική επικινδυνότητα’ του ψυχικά πάσχοντος και της ψυχικής αρρώστιας. Είναι χαρακτηριστική, από αυτή την άποψη, η πρόταση ίδρυσης, κατά τα αγγλικά πρότυπα, ειδικών μονάδων γι΄ αυτό που χαρακτηρίζεται ως Σοβαρά Επικίνδυνη Διαταραχή προσωπικότητας (Dangerous Severe Personality Disorder units), ένας περισσότερο νομικοδικαστικός παρά διαγνωστικός ορισμός από την περίοδο των άκρως παλινδρομικών μεταρρυθμίσεων του συστήματος ψυχικής υγείας στην Μ. Βρετανία επί Μπλερ, στις αρχές της περασμένης δεκαετίας.

ΚΡΑΤΟΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

Είναι σ΄ αυτή την ενότητα του «Σχεδίου Αναθεώρησης» που συμπυκνώνεται η «φιλοσοφία» του και η κατεύθυνση που επιχειρεί να περάσει στην Ψυχική Υγεία:
«Η ψυχιατρική μεταρρύθμιση και  αποασυλοποίηση στην Ελλάδα δεν θα μπορέσει ποτέ να εφαρμοστεί με επιτυχία χωρίς την ύπαρξη ενός πλέγματος ασφάλειας (υπογρ. δική μας) για την έγκαιρη και αποτελεσματική αντιμετώπιση της παραβατικότητας που σχετίζεται με την ψυχική διαταραχή. Τέτοιες υπηρεσίες θα ενισχύσουν το αίσθημα ασφάλειας (υπογρ. δική μας) της κοινωνίας και δρουν αποφασιστικά στην μείωση του κοινωνικού αποκλεισμού και του στιγματισμού της ψυχικής διαταραχής».
Αυτή η «οικοδόμηση» ενός συστήματος υπηρεσιών στην λογική της ασφάλειας (ως παρακλάδι ενός, απλώς επιτελικού, ‘κράτους ασφάλειας’ –security state – όπως το προορίζουν) και όχι της θεραπείας, της φροντίδας και των δικαιωμάτων, είναι και η πεμπτουσία αυτής της ψυχιατρικής του ‘μνημονίου’.

Ο ΛΟΒΕΡΔΟΣ ΚΑΙ Η ΣΥΜΜΑΧΙΑ ΤΩΝ ΠΡΟΘΥΜΩΝ

Κλείνοντας αυτή την κριτική παρουσίαση του «Σχεδίου Αναθεώρησης του Ψυχαργώς» δεν πρέπει να παραλείψουμε την εξής επισήμανση. Αναφερθήκαμε πολλές φορές προηγούμενα σε επιτελείς, παρατρεχάμενους κλπ του Λοβέρδου. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. Ο Λοβέρδος  δεν αποτελεί παρά την ομπρέλα, την ενθάρρυνση και την προτροπή για την γενική πολιτική κατεύθυνση για την εφαρμογή του μνημονίου (περιστολή των δαπανών, αποδόμηση και ιδιωτικοποίηση του δημόσιου τομέα και του κράτους πρόνοιας), ως ένας από τους πιο πιστούς εντολοδόχους της τρόικας. Τα συγκεκριμένα μέτρα, όμως, για την ιδιωτικοποίηση, την απονοσοκομειοποίηση και την κατασταλτική μετάλλαξη του συστήματος ψυχικής υγείας στην Ελλάδα, επινοούνται, συγκροτούνται και προτείνονται από αυτούς τους επιτελείς. Είναι προϊόν των συγκεκριμένων αντιλήψεων για τον ψυχικά πάσχοντα και την ψυχική υγεία των οποίων είναι φορείς, του κύκλου και των συμφερόντων που αντιπροσωπεύουν.
Με δεδομένη την κοινωνική ανάθεση στη βάση της οποίας λειτουργεί ο ψυχιατρικός θεσμός για την διατήρηση της κατεστημένης Κοινωνικής Τάξης, το «Σχέδιο για την Αναθεώρηση του Ψυχαργώς» δεν είναι παρά το όχημα και ο ιμάντας που δένει και προσαρμόζει την ψυχιατρική στις σημερινές ανάγκες της εποχής του μνημονίου για κοινωνικό έλεγχο. Είναι αυτό που ένα συγκεκριμένο στρώμα στα πανεπιστήμια, στο επιχειρηματικό πεδίο των ΜΚΟ (και πέραν αυτών), στο ψυχιατρικό κατεστημένο γενικότερα, συλλαμβάνει και συγκροτεί και εν συνεχεία, αναλαμβάνει, σχεδιάζει, προτείνει, οργανώνει, υλοποιεί και επωφελείται.
Εναπόκειται στους λειτουργούς, στον δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα, στους χρήστες των υπηρεσιών, στις οικογένειες, στα κοινωνικά κινήματα, να κατανοήσουν αυτό που διακυβεύεται και αυτό που ετοιμάζεται και να αντιδράσουν αναλόγως. Με την ίδια ένταση, έκταση, βάθος χρόνου και ριζικό χαρακτήρα, που έχει, αντίστοιχα, και αυτή η αξεπέραστη κρίση του συστήματος.                                

4/2/2012 

http://www.psyspirosi.gr

Ελεύθερο internet;

Μη παραξενευτείτε αν ακούτε στις ειδήσεις για φυλακίσεις 40-50 χρόνων ανθρώπων οι οποίοι αντέγραψαν ένα αρχείο και φυλακίσεις 10-20 χρόνων για ανθρώπους που βίασαν και σκότωσαν

Το τελευταίο διάστημα, οι τακτικοί αναγνώστες μας, θα έχετε παρατηρήσει,πως κρατάμε μια επιθετική στάση που ίσως μερικές φορές ξεφεύγει από τα κοινότυπα.
Βλέπετε οι εποχές που ζούμε είναι τέτοιες που όλα μπλέκονται σαν ένα γαιτανάκι και είναι αλληλένδετα μεταξύ τους.
Κοιτάξτε γύρω σας, δείτε τι γίνεται στη χώρα μας, τι γίνεται στην Ευρώπη, τι γίνεται στην Αμερική.
Και μιλάμε φυσικά για όλα όσα δε λένε τα φερέφωνα ΜΜΕ.
Μειώσεις μισθών και βιοτικού επιπέδου, στερήσεις βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πρόσχημα της ασφάλειας και δυνάμεις καταστολής με αυξημένες αρμοδιότητες που είναι κραυγαλέο πως ξεπερνούν τα όρια.
Το που θα καταλήξει όλο αυτό δε ξέρω, μα αυτό που βλέπω, είναι πως αν μη τι άλλο οι Έλληνες είμαστε λαός που διψάει για μάθηση. Καθόμαστε με σταυρωμένα τα χέρια, για να μάθουμε τι θα γίνει μετά.
Πολιτικοί τραπεζίτες, αφεντικά πολυεθνικών μας κοροϊδεύουν κατάμουτρα, μα εμείς δεν ασχολούμαστε. Δίνουμε τη μάχη της καλύτερης ατάκας στο Twitter, διαβάζουμε το κάθε βλαμμένο που πιστεύει πως οι νόμοι καταστολής που εφαρμόζονται στο διαδίκτυο (και φυσικά συν τω χρόνω θα επεκταθούν και στη καθημερινότητα μας) και οι διαμαρτυρίες που κάνουν οι υγιώς σκεπτόμενοι άνθρωποι είναι μόνο για να ανεβεί επισκεψιμοτητα σε σελιδες.
Μέσα σ’ ένα διαδίκτυο που καθημερινά ευτελίζεται με αναπαραγωγή ειδήσεων των ΜΜΕ, όλα έρχονται και δένουν “λογικά” στο μυαλό του κοσμάκη.
Δε ξέρω, ίσως σε λίγο θα πουλάν και στα ράφια των σούπερ-μάρκετ κονσερβαρισμένες ιδέες, για να μη σκεφτόμαστε καν, αφου αυτό βλάπτει τα συμφέροντα (όχι τα δικά μας, των καθημερινών ανθρώπων, προφανώς).
Όπως φαίνεται οι περισσότεροι δεν έχουν καταλάβει πόσο μικρός είναι ο κόσμος μας. Πως αυτό που ονομάζουν παγκοσμιοποίηση είναι εδώ. Και όσο εύηχη και αν ακουγεται αυτή η λέξη, μόνο το ευ (καλό), λείπει από τα όσα φέρνει στη πράξη.
Το να κάνει μια εταιρεία (Vodafone), παρακολουθήσεις (για λογαριασμό ποιων?), είναι μια χαρά και υπάρχει ατιμωρησία και απόρρητο.
Το να πας ν’ αγοράσεις μια κάρτα sim, ανώνυμα, όμως δεν γίνεται. Πρέπει να δόσεις τα στοιχεία σου.
Και αυτό είναι μόνο ένα παράδειγμα. Παρακολουθούμαστε παντού. Τραπεζικές συναλλαγές (cashcard), επικοινωνίες, αστυνομευόμαστε και σε εποχές ευνομούμενης δημοκρατίας, επανέρχονται νόμοι απαγόρευσης σε συγκεκριμένα μέρη της πρωτεύουσας (μπροστά από τη Βουλή) άκρως φασιστικοί. Απαγορεύεται σ’ εκείνο το σημειο να είναι πάνω από δυο άνθρωποι μαζί και αν συμβεί έχουν δικαίωμα τα αστυνομικά όργανα που εκτελούν χρέη πραιτοριανής φρουράς, να συλλάβουν.
Παρακολουθούμαστε δικτυακά, από τον μεγαλύτερο ρουφιάνο όλων των εποχών, το Facebook και πια ούτε τα προσχήματα δεν κρατούνται πως τα ηλεκτρονικά στοιχεία του καθενός μας, είναι ανά πάσα ώρα και στιγμη διαθέσιμα στις υπηρεσιες ασφαλείας και παρακολούθησης.
-Αν πιστεύετε πως όλα είναι εντάξει και όλα τα παραπάνω είναι υπερβολές, σταματήστε την ανάγνωση και αλλάξτε σελιδα και ασχοληθείτε με τα προκάτ γκάλοπ των εξαγορασμένων ΜΜΕ και με την οικογενειοκρατικη πολίτικη των λίγων και εκλεκτών (αλήθεια ο αριθμός των βουλευτών θα μειωθεί σε 200? Ξέρετε πόσο μας στοιχιζει ο καθένας από δαύτους?).
Πριν καποιο διάστημα και συντονισμένα σε Ευρώπη και Αμερική, κατατέθηκαν τα νομοσχέδια SOPA-PIPA-ACTA. Στην Αμερική λόγω των επικείμενων εκλογών οι νόμοι μπήκαν στο συρτάρι. Στην Ευρώπη οι νόμοι καταστολής περνούν από το Ευρωπαικό κοινοβούλιο και πάντα μα πάντα τους υπερψηφίζουν οι άνθρωποι που στείλαμε εκεί, να προασπιστούν τα συμφέροντα μας και τις ατομικές μας ελευθερίες στο φινάλε.
Κάπου ένα 24ωρο κοντεύει να συμπληρωθεί που υπερψηφίστηκε το νομοσχέδιο ACTA. Δε μιλάμε απλά για ένα νομοσχέδιο κοινότυπο. Μιλάμε για επίσημη παρακολούθηση και καταστολή, χωρίς το ελάχιστο δικαίωμα προστασίας μα και πραγματικής ενημέρωσης στον πολίτη (διαβάστε καλά το συγκεκριμένο άρθρο, ωστε να καταλάβετε πόσο περίπατο, παν πλέον τα προσωπικά σας δεδομενα και φυσικά δε μιλάμε μόνο για τα ψηφιακά. Μιλάμε για τα πάντα. για τη καθημερινότητα μας.

Η αντίστροφη μέτρηση έχει αρχισει. Το ACTA ψηφίστηκε από την Ευρώπη σε τελετή που έγινε στο Υπουργείο Εξωτερικών της Ιαπωνία και από τους ευρωβουλευτές αυτών των κρατών:

  1. Austria
  2. Belgium
  3. Bulgaria
  4. Czech Republic
  5. Denmark
  6. Finland
  7. France
  8. Ελλάδα
  9. Hungary
  10. Ireland
  11. Italy
  12. Latvia,
  13. Lithuania
  14. Luxemburg
  15. Malta
  16. Poland
  17. Portugal
  18. Romania
  19. Slovenia
  20. Spain
  21. Sweden
  22. United Kingdom

Λάβετε παράλληλα υπ’ όψι πως το ACTA, έχουν ήδη προσυπογράψει από τη 1η Οκτωβρίου του 2011 οι χώρες: Αυστραλία, Καναδάς, Ιαπωνία, Νότιος Κορέα, Μαρόκο, Νέα Ζηλανδία, Σιγκαπούρη και Ηνωμένες Πολιτείες.
Ακομα επειδή άργησε να υπογράφει εδώ, είναι γιατί στην αρχή είχε απορριφθεί από μεγάλη μερίδα ευρωβουλευτών, με αποτέλεσμα στη συνεχεια να υπάρξουν άπειρες πιέσεις από τη Γαλλική (κυρίως) κυβέρνηση και τη Γερμανική.
Προσέξτε όμως παραπάνω πως οι Γερμανοί ευρωβουλευτές , ΔΕΝ ψήφισαν το συγκεκριμένο νομοσχέδιο (εκλογές και εκεί, οσονούπω), με την ασφάλεια όμως πως αυτό άπαξ και ψηφιστεί από τους εταίρους, θα μπορεί να εφαρμοστεί παντού στην Ευρώπη.
-Ότι τυχόν κενά αφήνει ο ACTA, θα έρθουν μετά τις Αμερικάνικες εκλογές να τα καλύψουν οι SOPA και PIPA και στη συνεχεια θέμα χρόνου είναι να έρθουν τροποποιημένα και να αποτελέσουν νόμους και στην καθημερινή μας ζωή, σαν συμπλήρωμα του διεθνούς πλέον τρομονομου.

Μη παραξενευτείτε λοιπόν, αν αύριο, μεθαύριο, σε λίγες βδομάδες/μήνες, δείτε ένα διαδίκτυο κλειδωμένο και με άπειρους περιορισμούς. Μη παραξενευτείτε αν ακούτε στις ειδήσεις για φυλακίσεις 40-50 χρόνων ανθρώπων οι οποίοι αντέγραψαν ένα αρχείο και φυλακίσεις 10-20 χρόνων για ανθρώπους που βίασαν και σκότωσαν.
Βλέπετε ο βιασμός και σκοτωμός, δεν κάνουν ζημιά στις τσέπες των πολυεθνικών!

Ξέρετε όμως τι με τρομάζει πιο πολύ? Η απάθεια. H αποχαύνωση. Η έλλειψη αντίδρασης
 
http://osarena.net/news/elefthero-internet-to-allo-me-ton-toto-to-xerete.html



Θέλεις σύγκρουση μωρό μου;

Για πες μας εσύ: πώς θα υπάρξει ειρήνη χωρίς ισότητα, ελευθερία και δικαιοσύνη;

Πόσα χρόνια ακόμη θα βλέπω το ίδιο ρεπορτάζ σε διακαναλικές διασκευές; Μεσήλικες στη λαϊκή να απευθύνονται οργισμένοι στις κάμερες λέγοντας πως «θα μπούμε στη Βουλή», υπάλληλοι γραφείων που συνωμοτούν την ώρα του καφέ κάτω από τη μύτη του προϊστάμενου, μιλώντας για την απεργία που θα ήθελαν να κάνουν αλλά δεν μπορούν λόγω δανείων και πιστωτικών καρτών, χιλιάδες διαδηλωτών να στρέφουν τις ανοιχτές παλάμες στο κοινοβούλιο ελπίζοντας σε «μια νύχτα μαγική, σαν την Αργεντινή» και άλλοι, εργάτες οργισμένοι, να την περιφρουρούν γιατί αυτοί μόνο ξέρουν να διαμαρτύρονται όπως πρέπει.
Οι επαναστάτες του facebook, εγκλωβισμένοι στο μικρόκοσμο της διαδικτυακής εκτόνωσης να εξυβρίζουν νύχτα-μέρα πολιτικούς, δημοσιογράφους και «αντίπαλους» bloggers… Διανοούμενοι της ξύλινης γλώσσας να γράφουν νέα μανιφέστο αναμασώντας σαν τσίχλα νεκρές κουβέντες, σκονισμένες από την πολυετή κι ανέξοδη χρήση. Το κεντρικό δελτίο των ειδήσεων να μιλά για «τεμπέληδες και ανεύθυνους πολίτες», για τον εθνικό διασυρμό και την «αμαύρωση της εικόνας της χώρας μας στο εξωτερικό» ενώ η απάθεια φουντώνει κάθε μέρα όλο και περισσότερο, φουντώνει κάτω από τα σενάρια θεωριών συνωμοσίας που μεταδίδουν εκπομπές που ξαφνικά ανακάλυψαν τα μυστικά των κυβερνήσεων που δεν τα έβλεπε ούτε ο ήλιος, πως για όλα φταίνε οι Εβραίοι και οι μετανάστες (αμέτρητες στρατιές να καταριούνται τη Νέα Τάξη Πραγμάτων, που σαν μια πανούκλα χειρότερη και από εκείνη του 14ου αιώνα, απειλεί να αφανίσει το έθνος, τα έθνη και ολόκληρη την ανθρωπότητα), και ο Λαζόπουλος να κατευνάζει τα πλήθη που «επιθυμούν εξέγερση». Έτσι αποχαυνωμένοι όλοι στον ηδονισμό της τηλεκατανάλωσης, αναζητούν διεξόδους, αλλά ανοίγουν την ίδια στιγμή νέους λαβυρίνθους, δίχως εναισθησία. Άλλοι, τέλος, συμβιβάζονται με την ιδέα της «κινεζοποίησης» και ψάχνουν λύσεις ώστε να εξασφαλίσουν τα παιδιά τους, στέλνοντάς τα είτε στην Ευρώπη, είτε στην Αυστραλία. Στ’ αλήθεια, θέλεις σύγκρουση μωρό μου;
Όταν έρχεται η ώρα της σύγκρουσης, όμως… τότε γίνεσαι «πράος», σκεπτικιστής και «καθώς πρέπει». Τότε οι συγκρουσιακοί γίνονται είτε κουκουλοφόροι, παρακρατικοί και υποκινούμενοι, είτε απλώς πλιατσικολόγοι και καταστροφικοί για το «κίνημα» που θέλεις, το «κίνημα» που ονειρεύεσαι, που μπορεί να μπει στη Βαστίλη χωρίς να ρισκάρει απολύτως τίποτα. Νοσταλγείς το 2004 με την πολυχρωμία της εορταστικής πρωτεύουσας, τους χαζεμένους τουρίστες και το ξένοιαστο καλοκαίρι – εκείνες τις 24 ημέρες αδείας μετ’ επιδόματος που χάθηκαν για πάντα.
Στ’ αλήθεια, πόσο πολύ φοβάσαι τελικά; Ζητάς ένα «στέρεο έδαφος», έστω κι αν αυτό σημαίνει εκμετάλλευση, στέρηση, περιορισμό της δημοκρατίας, ιδιώτευση και (αυτο)λογοκρισία. Κι αν ξεβολευτείς απ’ τον καναπέ, θα είναι για μια ειρηνική βόλτα στους δρόμους της πόλης, ώστε να κάνεις τι; Να δείξεις πως αντιδράς και διαμαρτύρεσαι… Σε ποιούς; Σ’ αυτούς που δεν δίστασαν να δώσουν εντολή επίθεσης στην κοινωνία την 15η και την 29η του Ιούνη; Ώστε να κάνουν τι; Να σε λυπηθούν ή να δώσουν σημασία στα δίκαια αιτήματα σου; Εκτός κι αν το κάνεις για να λες πως ήσουν εκεί, πίσω, έτοιμος ν’ αντισταθείς αλλά όχι και συγκρουόμενος ! – προς θεού – το κίνημα δεν πρέπει να αμυνθεί γιατί θα διώξει αυτούς που μόλις ήρθαν: «κάντε καθιστική διαμαρτυρία – εγώ πάω για καφέ και έρχομαι να πιάσω θέση» ή «ας φτιάξουμε ένα κόμμα για ν’ αλώσουμε το σύστημα από τα μέσα» ή «καλύτερα να μην κλείνουμε τους δρόμους και εμποδίζουμε την κυκλοφορία, ζημιώνεται και η αγορά, καταστρέφεται και η εικόνα της χώρας στο εξωτερικό». Περιμένεις λες «τον θεό να μας σώσει»… Πού ήταν ο θεός να βοηθήσει τους Κομμουνάρους, τους Κρονστανδιώτες, τους Ισπανούς; Ο θεός πέθανε! Γιατί πέθανες κι εσύ! Δεν ζεις πλέον, παρά μόνο επιβιώνεις!
Σου έχουν κηρύξει πόλεμο και σου ζητάνε να τηρήσεις την ειρήνη. Θα συνεχίσεις, λοιπόν, ν’ αναζητάς την τέλεια θεωρία για την επόμενη ημέρα, ή θα επιδιώξεις να φτιάξεις εσύ τη μέρα, ώρα προς ώρα, μέσα από τη δράση; Πες μας τον τρόπο, πες μας πώς το σκέφτεσαι εσύ, έλα μαζί μας ή να ‘ ρθουμε εμείς, αλλά μην μας ζητάς μια συνδρομή για την οργάνωση, μην έρχεσαι και φεύγεις συνέχεια, μην σιωπάς και μην μιλάς ασταμάτητα. Μην περιμένεις ότι θα μας συγκινήσεις δημοσιεύοντας το δράμα των θυμάτων της καταστολής. Σκέψου μόνο ότι μπορεί να’ ρθει η σειρά σου.
Για πες μας εσύ: πώς θα υπάρξει ειρήνη χωρίς ισότητα, ελευθερία και δικαιοσύνη; (Αλλά αυτός ο καθρέφτης ποτέ δεν απαντά – μας κοιτάζει ένα αμήχανο είδωλο και μοιάζουμε και οι δυο με μαριονέτες).


Συγγραφή: Efor, Julien Febvre Ian Delta


http://eagainst.com/articles/%CE%B8%CE%AD%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%83%CF%8D%CE%B3%CE%BA%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%B7-%CE%BC%CF%89%CF%81%CF%8C-%CE%BC%CE%BF%CF%85/

Οι Δρόμοι της Διαλεκτικής

Δρόμοι της διαλεκτικής

Η διαλεκτική μπορεί να γίνει πολλές φορές λάστιχο στα χέρια όσων την επικαλούνται. Αλλά η απλή πρόσληψή της, σε ένα πρώτο επίπεδο τουλάχιστον, είναι σπουδαία υπόθεση. Κι ας τα κάνουμε καμιά φορά μούσκεμα. Έτσι κι αλλιώς, το νερό μαζί με το λάστιχο πηγαίνει.

Πώς μπορείς όμως να εξηγήσεις απλά τη διαλεκτική; Η μάχη για να πεις απλά το αυτονόητο, είναι ίσως η μεγαλύτερη δυσκολία για να πει κανείς την αλήθεια. Αν θεωρήσουμε δηλαδή ότι την κατέχουμε. Ένα κομμάτι της έστω.

Διαλεκτική πχ, είναι να καταλάβουμε ότι η αλήθεια δεν είναι απόλυτη, ούτε διαχρονική. Και από την άλλη είναι πάντα συγκεκριμένη, και δεν είναι πολύ φρόνιμο να την κρύβουμε πίσω από αφηρημένα σχήματα και να περιπλέκουμε τα πράγματα, για να θολώσουμε τα νερά και να πετύχουμε τη συνδικαλιά μας, για παράδειγμα.

Ταυτόχρονα βέβαια η πραγματικότητα είναι αντιφατική και περίπλοκη. Η αλήθεια κρύπτεσθαι φιλεί. Με άλλα λόγια της αρέσει το κρυφτούλι, δηλ να κρύβει την ουσία πίσω από τα φαινόμενα. Γι’ αυτό δεν πρέπει να μένουμε στην άμεση εμπειρία, τα πέντε πράγματα που βλέπει ο καθένας γύρω του, αλλά να μπορούμε να τη γενικεύουμε, τη δική μας και των υπολοίπων.

Να γενικεύουμε, χωρίς γενικεύσεις, ισοπεδωτικές κι άδικες. Ή αλλιώς να κάνουμε αφαίρεση, πέρα από τον εαυτό μας και την κοσμάρα μας, χωρίς να είμαστε όμως αφηρημένοι, γιατί έτσι χάνουμε την ουσία.

Κι αν αυτό φαίνεται αντιφατικό, είναι ένας πολύ καλός τρόπος να εξηγήσεις σε έναν αρχάριο τι είναι η διαλεκτική που εξετάζει τις αντιφάσεις ως τη βασική πηγή της κίνησης. Να είσαι και να μην είσαι, το άλφα που είναι και –άλφα, η διαφορά μες στην ταυτότητα κι η πάλη των αντιθέτων.

Αυτό το τελευταίο μπορείς να το δεις καλύτερα στη σχέση των δύο φύλων. Τη θηλυκή πλευρά ενός άνδρα, και αντιστρόφως. Τον κοινωνικό και τον βιολογικό παράγοντα –περιβάλλον και γονίδια- που διαπλέκονται αξεδιάλυτα, αλλά διατηρούν την αυτονομία τους, κι εσύ καλείσαι να εντοπίσεις ποιο είναι το πρωτεύον, όχι ξεκομμένο απ΄ το δευτερεύον, αλλά μες στο προτσές του αμοιβαίου καθορισμού και της αλληλεπίδρασής τους.
Και αν χρησιμοποιούμε συχνά την λέξη προτσές, δεν είναι γιατί έτσι το μάθανε οι κούτβηδες στα ρώσικα και μας έμεινε συνήθειο. Αλλά για να τονίσουν ότι δεν είναι μια απλή, στατική υπόθεση, παρά μια εξελικτική διαδικασία σε συνεχή κίνηση.

Αυτό μπορεί να γίνει κατανοητό μέσα από τη σταδιακή ωρίμανση ενός ανθρώπου που ξεκινά βρέφος, ως συνέχεια της μητέρας του, κι εξαρτάται σε απόλυτο βαθμό από την οικογένειά του, μετά αναπτύσσεται σωματικά και νοητικά, ως οργανισμός κι ως προσωπικότητα, περνάει την μετάβαση της εφηβείας και φτάνει σε ένα σημείο ωρίμανσης, όπου αυτονομείται πλήρως και μπορεί να σταθεί στα πόδια του, να ακολουθήσει δική του πορεία, να φτιάξει οικογένεια όταν νιώσει έτοιμος και να ξεκινήσει ο ίδιος κύκλος. Που δεν είναι φαύλος, αλλά διαλεκτικός. Και γι’ αυτό πρέπει να τον φανταζόμαστε περισσότερο ως μια σειρά από σπείρες. Το τετράδιο της ιστορίας είναι σπιράλ κόκκινο και δεν τελείωσαν οι σελίδες του ό,τι κι αν λέει ο φουκουγιάμα

Υπάρχει επίσης κι η άρνηση της άρνησης, που είναι εύκολο –στα όρια του απλοϊκού- να την εξηγείς σε επίπεδο ανθρωποκοινωνιογένεσης, δηλ πώς φτιάχτηκε κι εξελίχτηκε η ανθρώπινη κοινωνία. Η οποία ξεκίνησε αταξική, όπως ξεπρόβαλε από τα σπλάχνα του ζωικού βασιλείου, χωρίς κράτος κι εκμεταλλευτές. Εξελίχτηκε σε ταξική, βάσει (και) του καταμερισμού εργασίας, ως απαραίτητου όρου για την ανάπτυξή της. Κι έφτασε στο σημείο, όπου τα παλιά καλούπια τη στενεύουν σαν κορσές και την κρατάν δέσμια, ενώ έχουν ωριμάσει οι συνθήκες για την προοδευτική άρση του ταξικού παρελθόντος και τη σταδιακή μετάβαση στην κομμουνιστική κοινωνία.

Χους ει κι εις χουν απελεύσει. Ή στην περίπτωσή μας, αταξική ήταν και τέτοια θα ξαναγίνει. Αλλά σε ένα ανώτερο επίπεδο, κι αυτό είναι πολύ σημαντικό. Αλλιώς θα τα μπλέξουμε με τον πρωτόγονο κομμουνισμό, όπως την έπαθαν στην καμπότζη. Ή στις «αναρχικές ουτοπίες» για επιστροφή στη φύση. Η οποία τα πάντα εν σοφία εποίησε και μας τα δίνει όλα έτοιμα, μακριά από την εργασία και τον πολιτισμό, που είναι οι πηγές της σύγχρονης δυστυχίας.

Στο κεφάλαιο του μαρξ, η αλυσίδα χρήματος-εμπορεύματος, δεν είναι χ-ε-χ, αλλά χι τονούμενο, κι αυτό πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα. Ο δεύτερος κρίκος περιέχει τον πρώτο μετασχηματισμένο, σε υπηγμένη μορφή, ο τρίτος το δεύτερο κοκ, μέχρι να βρούμε τον αδύναμο στην άλλη αλυσίδα, την ιμπεριαλιστική, κι αρχίσουμε το δικό μας, κοινωνικό μετασχηματισμό.

Αν αυτά μπορεί να τα εκλαϊκεύσει κανείς και να τα κάνει κτήμα του, μέσα από το τρίπτυχο θέση-αντίθεση-σύνθεση, εμένα δε με ενοχλεί ιδιαίτερα, κι ας μην το ανέφερε ποτέ ο χέγκελ στην πραγματικότητα. Αρκεί να μη μπλέξει με τον πρωτόγονο συνδικαλισμό και μπει για να γεφυρώσει τα λογικά χάσματα και γενικώς κάθε τι αγεφύρωτο.
Και ποτάμια θα σας φτιάξουμε. Λαϊκής οργής, που δε γυρίζουν πίσω πια.

Ας μάθει πρώτα τα απλά ο κόσμος. Τη σφαιρική ανάλυση, τη διαλεκτική σύνδεση, ποσότητα και ποιότητα, τους τρεις νόμους του ένγκελς, ή κι αυτά που λέει ο μπογιόπουλος –εάν μιλάμε πχ περί κρίσης και πολιτικής οικονομίας, πέρα από τη διαλεκτική. Να τα έχει εργαλεία για τη σκέψη του, να μην του τη ζωγραφίζουν παύλα-τελεία, όπως θέλουν.
Αυτές είναι οι βάσεις που πρέπει να μπουν, και τα υπόλοιπα έπονται. Οι διαλεκτικές κατηγορίες του χέγκελ –είναι, ουσία, φαινόμενο- το οργανικό όλο, το δίπολο αφηρημένο-συγκεκριμένο κι η ανάβαση από το ένα στο άλλο, και σε τόσο δύσκολες έννοιες.

Όποιος τις κατέχει πλήρως –και δε συμπεριλαμβάνω τον εαυτό μου σε αυτούς- πρέπει να τις εκλαϊκεύσει στις μάζες, να είναι σε θέση να τις εξηγεί απλά και κατανοητά. Να καταστήσει τη γνώση προσιτή και συναρπαστική, όπως πρέπει να είναι. Όχι στρυφνή και μυστικοποιημένη, σαν το φιλοσοφικό λόγο και τα σχήματα της πλειοψηφίας των διανοούμενων.

Όχι για να πέσει στο επίπεδο του μέσου όρου, που θα τον καταπιεί. Αλλά για να μπορέσει να το πιάσει και να το ανεβάσει. Αλλιώς μπορεί να μείνει στη μοναξιά της αυταρέσκειάς του και να γκρινιάζει για τους αντιπνευματικούς καιρούς που ζούμε.

Η γνώση είναι μαγική, γιατί μπορείς να τη μοιράζεσαι. Να τη δίνεις, χωρίς να την χάνεις. Για αυτό ξεφεύγει και από τα εμπορευματικά καλούπια. Και δείχνει το δρόμο για το μέλλον. Που δε θα ‘ναι μια μεταβιομηχανική κοινωνία της γνώσης αλλά μια κοινωνία χωρίς εμπορεύματα και πάνω απ’ όλα γεμάτη γνώση, μόρφωση και καλλιέργεια.


Είσαι αναρχικός-η; Η απάντηση μπορεί να σε εκπλήξει, David Graeber

Η μετάφραση που έχω κάνει είναι χωρίς επιμέλεια, οπότε όπως πάντα να συγχωρέσετε την όποια χοντράδα. Ο  Ντέιβιντ Γκράεμπερ είναι ένας από τους πλέον γνωστούς ανθρωπολόγους της γενιάς του, και για τη πρωτογενή έρευνα που έκανε στο νησί της Μαγαδασκάρης αλλά και για την πολιτική του δράση ως αναρχικός στο κίνημα κατά της Παγκοσμιοποίησης της τελευταίας δεκαετίας. Δίδασκε στο πανεπιστήμιο του Γέηλ από όπου και εκδιώχθηκε λόγω της πολιτικής του δράσης. Τώρα διδάσκει στο πανεπιστήμιο Γκόλντσμιθς του Λονδίνου. Στα ελληνικά κυκλοφορούν τα βιβλία του: “Αποσπάσματα μιας αναρχικής ανθρωπολογίας” και “Κίνημα , Βία , Τέχνη και Επανάσταση” ,  από τις ελευθεριακές εκδόσεις Στάσει Εκπίπτοντες, ενώ ετοιμάζονται το “Τέλος των Πρωτοποριών” και το “Το Χρέος : Τα πρώτα 5.000 χρόνια” το οποίο είναι και το τελευταίο του βιβλίο, το οποίο είναι απλά εκπληκτικό. Μπορείτε να δείτε τη συνέντευξη του Ντέιβιντ Γκράεμπερ από το 2010, όταν ήρθε στην Ελλάδα : ΕΔΩ .


risingalaxy
***


Είσαι αναρχικός-η ; Η απάντηση μπορεί να σε εκπλήξει
Του David Greaber
Πιθανώς να έχεις ήδη ακούσει ένα-δυο πράγματα για τους αναρχικούς και τι υποτίθεται ότι πιστεύουν. Το πιθανότερο είναι πως ότι έχεις ακούσει είναι ανοησίες. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι οι αναρχικοί είναι υποστηρικτές της βίας, του χάους και της καταστροφής ή ότι είναι τρελαμένοι μηδενιστές που απλά θέλουν να τινάξουν τα πάντα στον αέρα. Στη πραγματικότητα τίποτα δεν απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Οι αναρχικοί είναι απλά άνθρωποι που πιστεύουν ότι τα ανθρώπινα όντα είναι ικανά να συμπεριφέρονται με εύλογο τρόπο χωρίς να τους το επιβάλουν. Είναι μια πολύ απλή σκέψη. Μα είναι μια που οι πλούσιοι και δυνατοί έβρισκαν πάντοτε πολύ επικίνδυνη.
Στην πιο απλή μορφή τους τα αναρχικά πιστεύω καταλήγουν σε δύο βασικές υποθέσεις. Η πρώτη είναι ότι τα ανθρώπινα όντα είναι, υπό κανονικές συνθήκες, όσο λογικά και αξιοπρεπή τους επιτρέπεται να είναι και μπορούν να οργανώνουν τον εαυτό τους αλλά και τις κοινότητες τους, χωρίς να χρειάζεται να τους πουν το πως. Η δεύτερη είναι ότι η εξουσία διαφθείρει. Περισσότερο απ΄όλα, ο αναρχισμός σημαίνει απλά να έχεις το κουράγιο να παίρνεις τις αρχές της κοινής ευπρέπειας, με τις οποίες όλοι ζούμε, και να τις ακολουθείς μέσα από τα λογικά συμπεράσματα τους. Όσο παράξενο και αν φαίνεται, στα πιο σημαντικά πράγματα είσαι ήδη αναρχικός-ή, απλά δεν το συνειδητοποιείς.
Ας αρχίσουμε παίρνοντας μερικά παραδείγματα από την καθημερινή ζωή.
  • Αν υπάρχει μια γραμμή για να ανέβεις σε ένα λεωφορείο με πολύ κόσμο, περιμένεις τη σειρά σου και αποφεύγεις να ανοίξεις δρόμο με τον αγκώνα σου, ακόμα και όταν δεν υπάρχει τριγύρω αστυνομία;
Αν απάντησες “ναι”, τότε είσαι συνηθισμένος να συμπεριφέρεσαι σαν αναρχικός-η!
Η πιο βασική αναρχική ιδέα είναι η αυτο-οργάνωση: η υπόθεση ότι τα ανθρώπινα όντα δεν χρειάζονται να απειλούνται με διώξεις για να είναι ικανά να φτάσουν σε λογική κατανόηση το ένα με το άλλο ή να συμπεριφερθούν μεταξύ τους με αξιοπρέπεια και σεβασμό.
Όλοι πιστεύουν ότι είναι ικανοί να συμπεριφέρονται εύλογα από μόνοι τους. Αν σκέφτονται ότι οι νόμοι και η αστυνομία είναι απαραίτητα, είναι γιατί νομίζουν ότι όλοι οι υπόλοιποι άνθρωποι δεν είναι ικανοί να συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο.
Αλλά αν το καλοσκεφτείς, ακριβώς έτσι δεν σκέφτονται και όλοι αυτοί οι άνθρωποι για εσένα; Οι αναρχικοί υποστηρίζουν πως όλη η αντικοινωνική συμπεριφορά- που μας κάνει να νομίζουμε ότι είναι απαραίτητο να έχουμε στρατούς, αστυνομία, φυλακές και κυβερνήσεις να ελέγχουν τη ζωή μας- στη πραγματικότητα βασίζεται  στις συστημικές ανισότητες και την αδικία που οι στρατοί, η αστυνομία, οι φυλακές και οι κυβερνήσεις κάνουν δυνατές. Όλα είναι ένας φαύλος κύκλος. Αν οι άνθρωποι συνηθίζουν στο να τους συμπεριφέρονται σαν η γνώμη τους να μην έχει σημασία, πολύ πιθανώς να θυμώσουν,να γίνουν κυνικοί, ακόμα και βίαιοι – που φυσικά κάνει ευκολότερο για αυτούς που βρίσκονται στην εξουσία να λένε πως η γνώμη τους δεν μετράει. Μόλις καταλάβουν ότι οι γνώμες τους πραγματικά έχουν την ίδια σημασία σαν και όλων των υπολοίπων, έχουν την τάση να γίνονται αξιοθαύμαστα κατανοητικοί. Εν συντομία: Οι αναρχικοί πιστεύουν ότι είναι η ίδια η εξουσία και τα αποτελέσματα της, που κάνουν τους ανθρώπους ανόητους και ανεύθυνους.
  • Είσαι μέλος μιας λέσχης ή αθλητικής ομάδας, μιας οποιασδήποτε συλλογικότητας όπου οι αποφάσεις δεν επιβάλλονται από έναν αρχηγό αλλά παίρνονται στη βάση της γενικής συναίνεσης;
Αν η απάντηση σου είναι “ναι”, τότε ανήκεις σε έναν οργανισμό που λειτουργεί με αναρχικές αρχές! Μια άλλη αναρχική αρχή είναι η εθελοντική ένωση. Πρόκειται απλά για την εφαρμογή δημοκρατικών αρχών στη καθημερινή ζωή. Η μόνη διαφορά   είναι ότι οι αναρχικοί πιστεύουν πως θα πρέπει να είναι δυνατό να υπάρχει μια κοινωνία, στην οποία τα πάντα θα οργανώνονται σύμφωνα με αυτό το πλαίσιο -όλες οι ομάδες βασισμένες στην ελεύθερη συναίνεση των μελών τους- και για αυτό, όλες οι “από τα πάνω προς τα κάτω” δομές στρατιωτικού τύπου όπως οι στρατοί, οι γραφειοκρατίες ή οι μεγάλες εταιρίες, που βασίζονται σε ιεραρχίες, δεν θα είναι πλέον απαραίτητες. Ίσως δεν πιστεύεις ότι αυτό θα είναι δυνατό. Ίσως και να το πιστεύεις. Όμως, κάθε φορά που φτάνεις σε συμφωνία μέσω της συναίνεσης, παρά μέσω των απειλών, κάθε φορά που έρχεσαι σε μια εθελοντική ρύθμιση με ένα άλλο πρόσωπο, φτάνεις στην κατανόηση ή φτάνεις σε συμβιβασμό παίρνοντας υπόψιν την κατάσταση του άλλου προσώπου εν προκειμένω ή τις ανάγκες του, είσαι αναρχικός -ακόμα και αν δεν το καταλαβαίνεις.
Ο αναρχισμός είναι απλά ο τρόπος που οι άνθρωποι δρουν όταν είναι ελεύθεροι να πράξουν όπως επιλέξουν, και όταν έχουν να κάνουν με άλλους που είναι εξίσου ελεύθεροι -και για αυτό έχουν συνείδηση της ευθύνης ,που αυτό συνεπάγεται, απέναντι στους άλλους. Αυτό οδηγεί σε ένα άλλο κρίσιμο σημείο: Ενώ οι άνθρωποι μπορούν να είναι λογικοί και διακριτικοί όταν έχουν να κάνουν με ίσους, η ανθρώπινη φύση είναι τέτοια που δεν γίνεται να τους εμπιστευτούμε όταν τους δίνεται η εξουσία πάνω σε άλλους. Δώσε σε κάποιον τέτοια εξουσία. Αναπόφευκτα σχεδόν, θα τη καταχραστεί με τον ένα ή τον άλλο τρόπο.
  • Πιστεύεις ότι οι περισσότεροι πολιτικοί είναι εγωιστές, επηρμένα γουρούνια που δεν τους νοιάζει πραγματικά για το δημόσιο συμφέρον; Πιστεύεις ότι ζούμε σε ένα οικονομικό σύστημα που είναι ηλίθιο και άδικο;
Αν απάντησες “ναι”, τότε προσυπογράφεις την αναρχική κριτική στη κοινωνία του σήμερα -τουλάχιστον στο ευρύτερο πλαίσιο της. Οι αναρχικοί πιστεύουν ότι η εξουσία διαφθείρει, και ότι αυτοί που περνούν όλη τους τη ζωή αναζητώντας την εξουσία είναι οι τελευταίοι που θα πρέπει να την έχουν. Οι αναρχικοί πιστεύουν ότι το παρόν οικονομικό σύστημα, είναι ποιο πιθανό να ανταμείψει τους ανθρώπους για την εγωιστική και αδίστακτη συμπεριφορά τους, παρά για την αξιοπρέπεια και την τρυφερότητα τους ως ανθρώπινα όντα. Οι περισσότεροι άνθρωποι αισθάνονται έτσι. Η μόνη διαφορά είναι ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δεν σκέφτονται πως μπορεί να γίνει κάτι για αυτό, ή τέλος πάντων -και αυτό είναι κάτι στο οποίο οι πιστοί υπηρέτες των δυνατών είναι σχεδόν σίγουρο ότι επιμένουν- οτιδήποτε που δεν θα καταλήξει να κάνει τα πράγματα ακόμα χειρότερα.
Αλλά τι γίνεται αν αυτό δεν είναι αλήθεια;
Και υπάρχει πραγματικά οποιοσδήποτε λόγος να το πιστεύεις αυτό; Στην πραγματικότητα, όταν τις περνάς από τέστ, οι περισσότερες προβλέψεις για το τι θα συμβεί χωρίς κυβερνήσεις ή καπιταλισμό αποδεικνύονται εξολοκλήρου αναληθείς. Για χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι ζούσαν χωρίς κυβερνήσεις. Σε πολλά μέρη του κόσμου οι άνθρωποι ζουν έξω από τον έλεγχο των κυβερνήσεων, σήμερα. Βέβαια, σε μια πολύπλοκη, αστική, τεχνολογική κοινωνία όλο αυτό θα ήταν πιο περίπλοκο: αλλά η τεχνολογία μπορεί επίσης να διευκολύνει την επίλυση όλων αυτών των προβλημάτων. Για την ακρίβεια, δεν έχουμε ξεκινήσει καν να σκεφτόμαστε πως θα ήταν οι ζωές μας αν η τεχνολογία ανταποκρίνονταν αληθινά στις ανθρώπινες ανάγκες. Πόσες ώρες θα έπρεπε να δουλεύουμε αλήθεια ώστε να διατηρούμε μια λειτουργική κοινωνία – αν ξεφορτωνόμασταν δηλαδή όλα τα άχρηστα ή καταστροφικά επαγγέλματα όπως διαφημιστές, δικηγόρους, ανθρωποφύλακες, οικονομικούς αναλυτές, ειδικούς δημοσίων σχέσεων, γραφειοκράτες και πολιτικούς, και στρέφαμε τα καλύτερα επιστημονικά μυαλά μακριά από τους διαστημικούς εξοπλισμούς ή τα συστήματα των χρηματαγορών, ώστε να μηχανοποιήσουν τις επικίνδυνες ή ενοχλητικές εργασίες όπως η εξόρυξη μεταλλευμάτων η ο καθαρισμός της τουαλέτας, και να διανείμουν την υπόλοιπη εργασία σε όλους ισότιμα; Πέντε ώρες την ημέρα; Τρεις; Δύο; Κανείς δεν ξέρει γιατί ποτέ κανένας δεν ρωτάει αυτού του είδους τις ερωτήσεις. Για τους αναρχικούς, αυτές είναι οι ερωτήσεις που θα έπρεπε να ρωτάμε.
  • Πιστεύεις πραγματικά αυτά που λες στα παιδιά σου (ή έλεγαν σε εσένα οι γονείς σου);
Δεν έχει σημασία ποιος το ξεκίνησε”. “Δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό”[1]. “Κάνε στους άλλους ότι θα ήθελες να κάνουν και οι άλλοι για εσένα..” “Καθάρισε την ακαταστασία σου”. “Μην είσαι κακός στους ανθρώπους επειδή είναι διαφορετικοί”. Ίσως θα έπρεπε να αποφασίσουμε, αν λέμε ψέμματα στα παιδιά μας όταν τους μιλάμε για το κακό και το καλό ή αν είμαστε πρόθυμοι να πάρουμε στα σοβαρά τις παραινέσεις μας. Διότι, αν ακολουθήσετε αυτές τις ηθικές αρχές μέχρι τα λογικά συμπεράσματα τους, καταλήγετε στον αναρχισμό.
Πάρτε για παράδειγμα την αρχή “δύο λάθη δεν κάνουν ένα σωστό”. Αν πραγματικά το έπαιρνες στα σοβαρά, αυτό από μόνο του θα τίναζε στον αέρα ολόκληρη τη βάση για τον πόλεμο και το σύστημα ποινικού δικαίου. Το ίδιο ισχύει για το μοίρασμα: πάντα λέμε στα παιδιά ότι πρέπει να μάθουν να μοιράζονται, να αλληλοκατανοούν τις ανάγκες τους, να βοηθούν το ένα το άλλο. Μετά βγαίνουμε έξω στον πραγματικό κόσμο όπου υποθέτουμε ότι όλοι είναι εκ του φυσικού τους εγωιστές και ανταγωνιστικοί. Αλλά όπως θα σημείωνε ένα αναρχικός: στη πραγματικότητα, ότι λέμε στα παιδιά μας είναι σωστό. Σχεδόν οποιοδήποτε μεγάλο επίτευγμα που άξιζε το κόπο στην ανθρώπινη ιστορία, κάθε ανακάλυψη ή κατόρθωμα που βελτίωσε τις ζωές μας, βασίστηκε στην συνεργασία και την αλληλοβοήθεια. Ακόμα και τώρα, οι περισσότεροι από εμάς ξοδεύουμε περισσότερα για τις οικογένειες και τους φίλους μας παρά για τους εαυτούς μας. Ενώ, πιθανόν, πάντα θα υπάρχουν ανταγωνιστικοί άνθρωποι στο κόσμο, δεν υπάρχει κανένας λόγος γιατί η κοινωνία πρέπει να βασίζεται στην ενθάρρυνση τέτοιων συμπεριφορών, πόσο μάλλον κάνοντας τους ανθρώπους να ανταγωνίζονται για τις βασικές ανάγκες της ζωής. Αυτό υπηρετεί μόνο τα συμφέροντα των ανθρώπων στην εξουσία, που μας θέλουν να ζούμε μέσα στο φόβο τους ενός για τον άλλο. Γι’ αυτό οι αναρχικοί καλούν για μια κοινωνία βασισμένη όχι μόνο στην ελεύθερη ένωση αλλά και στην αλληλοβοήθεια. Είναι γεγονός ότι τα περισσότερα παιδιά μεγαλώνουν πιστεύοντας στην αναρχική ηθική και σταδιακά έχουν να κατανοήσουν ότι ο κόσμος των ενηλίκων δεν λειτουργεί με αυτό το τρόπο. Για αυτό και τόσα πολλά γίνονται επαναστατικά ή αποξενωμένα, ακόμα και αυτοκτονικά ως έφηβοι, και τελικά, παραιτημένα ως ενήλικες. Η μόνη τους παρηγοριά, συχνά, είναι η δυνατότητα να μεγαλώσουν οι ίδιοι παιδιά και να υποκρίνονται ότι ο κόσμος είναι δίκαιος. Αν όμως μπορούσαμε να ξεκινήσουμε πραγματικά να χτίζουμε ένα κόσμο που, έστω στο ελάχιστο, θα ήταν βασισμένος σε δίκαιες αρχές;
Δεν θα ήταν αυτό το μεγαλύτερο δώρο που θα μπορούσε να δώσει κανείς στα παιδιά του;
  • Πιστεύεις ότι τα ανθρώπινα όντα είναι θεμελιωδώς διεφθαρμένα και κακά, ή ότι συγκεκριμένα ήδη ανθρώπων (γυναίκες, άνθρωποι διαφορετικού χρώματος, λαϊκοί άνθρωποι που δεν είναι πλούσιοι ή δεν έχουν ανώτερη εκπαίδευση) είναι υποδεέστερα δείγματα, προορισμένα να κυβερνώνται από ανώτερους από αυτούς ;
Αν απάντησες “ναι”, ε λοιπόν, δεν είσαι τελικά αναρχικός. Αλλά αν απάντησες “όχι”, τότε, κατά πάσα πιθανότητα προσυπογράφεις το ενενήντα τις εκατό των αναρχικών αρχών, και πιθανόν, σε μεγάλο βαθμό να ζεις τη ζωή σου σύμφωνα με αυτές.
Κάθε φορά που συμπεριφέρεσαι σε έναν άλλο άνθρωπο με κατανόηση και σεβασμό, είσαι αναρχικός. Κάθε φορά που επιλύεις τις διαφορές σου με άλλους με το να έρχεσαι σε έναν λογικό συμβιβασμό, ακούγοντας τι έχει να πει ο καθένας παρά να αφήνεις ένα άτομο να αποφασίζει για όλους τους άλλους, είσαι αναρχικός.Κάθε φορά που έχεις την ευκαιρία να επιβάλεις με τη δύναμη σε κάποιον να κάνει κάτι, αλλά αποφασίζεις να απευθύνεσαι στη λογική του, είσαι αναρχικός. Το ίδιο ισχύει κάθε φορά που μοιράζεσαι κάτι με έναν φίλο, η αποφασίζεις ποιος θα πλύνει τα πιάτα, η κάνεις οτιδήποτε και έχεις τη προσοχή σου στραμμένη στη δικαιοσύνη.
Τώρα, μπορεί να διαφωνήσεις  με όλα αυτά ότι είναι ωραία και καλά ως ένα τρόπος για μικρές ομάδες ανθρώπων να συνεννοηθούν μεταξύ τους, αλλά η διαχείριση μιας πόλης ή μιας χώρας, είναι ένα εντελώς διαφορετικό θέμα. Και φυσικά υπάρχει κάτι σε αυτό. Ακόμα και αν αποκεντροποιήσεις τη κοινωνία και βάλεις όσο περισσότερη δύναμη είναι δυνατή στα χέρια μικρών κοινοτήτων, θα υπάρχουν ακόμα πολλά πράγματα που θα χρειάζονται συντονισμό, από τη λειτουργία των σιδηροδρόμων μέχρι τις αποφάσεις για το ποια κατεύθυνση θα πρέπει να πάρει η ιατρική έρευνα. Αλλά μόνο και μόνο επειδή κάτι είναι περίπλοκο δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τρόπος να το κάνεις δημοκρατικά. Απλά θα είναι περίπλοκο. Για την ακρίβεια, οι αναρχικοί έχουν ένα σωρό διαφορετικές ιδέες και οράματα για την αυτο-διεύθυνση μιας περίπλοκης κοινωνίας. Το να τα εξηγήσω θα έπαιρνε πολύ περισσότερο από το μέγεθος και τις προθέσεις ενός μικρού εισαγωγικού κειμένου σαν και αυτό. Αρκεί να πούμε, πρώτα απ’ όλα, ότι πολλοί άνθρωποι έχουν ξοδέψει πολύ χρόνο επινοώντας μοντέλα για το πως θα δούλευε μια πραγματικά δημοκρατική και υγιής κοινωνία. Βεβαίως, κανένας αναρχικός δεν ισχυρίζεται ότι έχει το τέλειο σχέδιο. Το τελευταίο πράγμα που θέλουμε είναι να επιβάλουμε προκατασκευασμένα μοντέλα στη κοινωνία ούτως ή άλλως. Η αλήθεια είναι ότι πιθανότατα δεν μπορούμε ούτε να φανταστούμε τα μισά από τα προβλήματα που θα προκύψουν στη προσπάθεια μας να δημιουργήσουμε μια δημοκρατική κοινωνία. Ακόμα και έτσι, είμαστε πεπεισμένοι ότι -με την ανθρώπινη επινοητικότητα να είναι αυτό που είναι- τέτοια προβλήματα μπορούν πάντα να λυθούν,  όσο γίνεται σύμφωνα με το πνεύμα των βασικών αρχών μας, οι οποίες σε τελική ανάλυση είναι οι αρχές της θεμελιώδους ανθρώπινης αξιοπρέπειας.
Σημειώσεις:
[1] Σ.τ.μ. : Εδώ η μετάφραση έχει γίνει αυτολεξεί. Το ποιο κοντινό στην ελληνική γλώσσα είναι το αρχαίο ρητό “το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού” αν και προφανώς δεν χρησιμοποιείται ως παραίνεση σε παιδιά μικρής ηλικίας.



από  http://parallhlografos.wordpress.com

Μίσος Ταξικό


Ίσως να μην υπάρχει μεγαλύτερο ταμπού για τη σημερινή αριστερά απ' το ταμπού απέναντι στο μίσος, κι ας έγραφε ο Μπένγιαμιν, άνθρωπος υπεράνω πάσης υποψίας σε ό,τι αφορά τον δογματικό φανατισμό, ότι οι σοσιαλδημοκράτες έκαναν τεράστιο κακό στην εργατική τάξη κολακεύοντάς την αρκετά ώστε να ξεχάσει το "μίσος" της και μαζί "το πνεύμα θυσίας" της . Ο σημερινός αριστερός είναι ένα ευνουχισμένο υποχείριο του "διαλόγου", του "διαλόγου" που πρέπει να γίνεται ακόμα και αν την ίδια στιγμή άνθρωποι πεθαίνουν απ' το κρύο, γιατί, λέει, αυτό είναι ο πολιτικός πολιτισμός. Αυτό σημαίνει στην πράξη η αριστερή "αγάπη" σήμερα: μειλίχια ανοχή στην ισοπέδωση των ανθρώπων για χάρη του "διαλόγου" με τον ισοπεδωτή.
Αυτός που δεν έχει τίποτα μπορεί να έχει πειθαρχία μόνο αν έχει πρώτα μίσος, μίσος το οποίο τιθασεύει, οργανώνει, οξύνει και επιτείνει με ψυχρότητα ίση με αυτή του ανθρώπου που κοιτάζει την πείνα και την εγκατάλειψη σαν στατιστικό, σαν μια ατυχή επιπλοκή των αγορών, σαν μια παροδική ανωμαλία στην σύγκλιση δεικτών. Γιατί και αυτός ο άνθρωπος, ο πλούσιος άνθρωπος, ή ο άνθρωπος που γλείφει με κάθε κόστος τους πλούσιους ανθρώπους, ή ο άνθρωπος που ναι μεν καταλαβαίνει αλλά δεν θέλει να αλλάξει ποτέ τίποτα, έχουν μίσος. Μισούν τον φτωχό στον ίδιο ακριβώς βαθμό που αγαπούν το κέρδος και το χρήμα· και η πείνα που νομιμοποιούν σε βάρος του είναι η σφραγίδα αυτού του συνάμα ανομολόγητου και ανθρωποκτονικού μίσους.

Για αυτό και ανερυθρίαστα ομολογώ πως το αναρχικό σύνθημα "μίσος ταξικό" μού φαίνεται εξόχως αρμόζον για την πάστα ανθρώπου που πρέπει να είναι ο κομμουνιστής. Το ταξικό μίσος είναι αυτό που γίνεται εφικτό απ' τη συνείδηση του ότι ο κόσμος είναι χωρισμένος σε τάξεις. Και συνεπώς είναι μίσος που απορρέει τόσο από την ταξική οργάνωση όσο κι απ' την εχθρότητα ενάντια σ' αυτή την οργάνωση. Πώς μπορείς να αγαπήσεις τον άνθρωπο αν δεν μισήσεις με όλο σου το είναι τις τάξεις, τον ταξικό διαχωρισμό, την ταξική διαίρεση που δημιουργεί το αμοιβαίο ταξικό μίσος; Πώς γίνεται να αγαπάς τον άνθρωπο χωρίς να σε ζεσταίνει αυτό το διπλό μίσος: το μίσος εκ μέρους των πρώην ανθρώπων που λέγονται προλετάριοι, το μίσος για ό,τι δημιουργεί την εξουσία που παράγει πρώην ανθρώπους που δεν έχουν τίποτε άλλο στα χέρια τους απ' το μίσος τους; 


Από το leninreloaded

Μια κριτική προς τους αγανακτισμένους

Τροφή για σκέψη, προβληματισμό και στρατηγική προς μια πραγματική άμεση δημοκρατία.

Παρατηρώντας τους αγανακτισμένους μπορούμε να διακρίνουμε τα κοινωνικά χαρακτηριστικά που κυριαρχούν στην πλειοψηφία των ανθρώπων που κατεβαίνουν (αλλά δεν συμμετέχουν απαραίτητα στις διαδικασίες της συνέλευσης). Δεν θα αναφερθώ στα θετικά, αλλά στα αρνητικά στοιχεία των κινητοποιήσεων, με σκοπό να υπάρξει ένας προβληματισμός και μια στρατηγική για μια ελευθεριακή προοπτική.

1)Υπάρχει έλλειψη ελευθεριακής συνείδησης. Δεν αμφισβητείται ο ρόλος των βουλευτών, αυτός καθαυτός, δηλ η εξουσιαστική δομή του, αλλά οι πολιτικοί χαρακτηρίζονται απλά ως κλέφτες και μάλιστα ως εθνικοί προδότες!!!
Δεν αμφισβητείται δηλαδή ο ρόλος της πολιτικής εξουσίας καθαυτός ώς εξωκοινωνικός φορέας οργάνωσης της κοινωνίας. Το κυνήγι “διευθαρμένων πολιτικών” είναι τουλάχιστον αποπροσανατολιστικό για τα πραγματικά
αίτια της κρίσης. Σε αυτή την θέση-συνθηματολογία υποβόσκει η αντίληψη ότι θα μπορούσαν να έρθουν στην θέση των βουλευτών, κάποιοι άλλοι ηγέτες, φωστήρες, “εθνοσωτήρες”. Δεν αμφισβητούνται οι σχέσεις εξουσίας
στην πολιτικό σύστημα, αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων. Το “κλέφτες,κλέφτες, ο εθνικός ύμνος, και το “Αφήστε τα όπλα και ελάτε από δω” προς τους ματατζήδες της βουλής είναι ενδεικτικά της κατάστασης που επικρατεί. Τα αριστερά κόμματα προφανώς είναι μέρος του προβλήματος και όχι η απάντηση σε όλο αυτό.

2)Το καπιταλιστικό φαντασιακό καλά κρατεί. Δεν υπάρχει η ριζική αμφισβήτηση του καπιταλισμού ως σύστημα, και ως τρόπος ζωής αλλά ένα είδος ταξικής ζήλειας από τους αγανακτισμένους προς τους πλούσιους. Πολλοί από αυτούς που αγανακτούν, θα θελαν να βρεθούν στην θέση των πλούσιων αυτού του τόπου, αλλά όχι να αλλάξουν το ίδιο το σύστημα που μας έφερε ως εδώ. Δεν αμφισβητείται ο αξιακός πυρήνας του καπιταλισμού ( η αέναη ανάπτυξη των μέσων παραγωγής, ο καταναλωτισμός, το θέαμα, η ιδιώτευση, οι ανταγωνιστικές σχέσεις, οι σχέσεις εξουσίας και εκμετάλλευσης μεταξύ αφεντικών/εργαζομένων κλπ), αλλά αμφισβητείται η τρόικα,το μνημόνιο, η κυβέρνηση κλπ. (κι αυτό ισχύει και για τα αριστερά κόμματα που ζητάνε πιο κρατικό καπιταλισμό)Οι πολιτικοί μπορεί να κλέψανε αλλά ταλεφτά είναι ελάχιστα σε σχέση με το ελληνικό χρέος. Στην τελική η πολιτική ήταν, είναι, και θα είναι μια μπίζνα, όσο υπάρχει ο καπιταλισμός, και η διαφθορά είναι απλά ένα μικρό μέρος του παιχνιδιού, κάτι που φαίνεται να ξεχνάνε, αρκετοί από τους αγανακτισμένους. Ελάχιστοι θα πουν ότι η κρίση του χρέους, είναι αποτέλεσμα της δομικής φύσης του καπιταλισμού και του χρηματοπιστωτικού συστήματος σε παγκόσμιο επίπεδο, ελάχιστοι θα πουν ότι φτάσαμε εδώ επειδή, τα πράγματα “πήγαν όπως ήταν
να πάνε” σε ένα τέτοιο οικονομικό-κοινωνικό σύστημα.

3)Υπάρχει τρομακτική έλλειψη ταξικής συνείδησης. Με τον όρο ταξική συνείδηση, εννοώ την συνείδηση της υπάρξης των τάξεων, της αναγνώρισης σχέσεων εξουσίας,εκμετάλευσης και αντικρουόμενων συμφερόντων, μεταξύ κεφαλαίου/εργασίας στην παραγωγή, καθώς και την αναγκαιότητα συλλογικής συνείδησης και πάλης των εργαζόμένων για να διεκδικήσουν τον πλούτο που παράγουν, από τα αφεντικά. Ο συνδικαλισμός ως μέσο πάλης, απαξιώνεται από τον πολύ κόσμο, ενώ το “εμείς” ως εργαζόμενοι επισκιάζεται από το “εμείς” ως έλληνες. Το ΔΝΤ αντιμετωπίζεται ως ζήτημα εθνικής κυριαρχίας,και όχι ως μηχανισμός μιας ακόμα πιο στυγνής ταξικής και κοινωνικής εκμετάλλευσης του κόσμου της εργασίας (είτε ισπανοί,είτε έλληνές είτε μετανάστες), από τα αφεντικά (κατάργηση συλλογικών συμβάσεων από τους ελληνες εργοδότες, αντίστοιχα από τους ισπανους κλπ).

4)Από την πρώτη στιγμή των κινητοποιήσεων υπάρχει μια έντονη εκδήλωση μιας “εθνικής υπερηφάνιας”. Η συλλογική συνείδηση που έχουν ανάγκη οι αγανακτισμένοι, προσπαθώντας να τονώσουν το ηθικό τους, και να νιώσουν δυνατοί, έχει ως συνδετικό κρίκο την εθνική ενότητα. Τα σημαιάκια, τα “Ελλάς ελλάς,και ο εθνικός ύμνος που τραγουδούσανε οι γραφικοί πατριώτες, από μόνα τους μπορεί να είναι ακίνδυνα, αλλά η αντίληψεις του στυλ ότι “έχουμε κατοχή του έθνους” από το ΔΝΤ, ότι ξένα κέντρα αποφασίζουν για μας χωρίς εμάς (λες και έχει σημασία αν ο εκμεταλλευτής μου θα είναι έλληνας η γερμανός), σε συνδυασμό με το ότι, οι πολιτικοί είναι “εθνικοί προδότες”, και όχι εξουσιαστές και τσιράκια των καπιταλιστών (ντόπιων και μη), μπορεί να οδηγήσει σε επικίνδυνα μονοπάτια. Η εθνική ενότητα “αποκλείει”στο να ενωθούμε με εργαζομένους άλλων λαών που τραβάνε τα ίδια λούκια, και ταυτόχρονα λειτουργεί ως ταξική και κοινωνική ειρήνη μεταξύ των ελλήνων εργαζομένων και των ελλήνων αφεντικών που μας εκμεταλεύονται και μας εξουσιάζουν τις ζωές.

5)Αυτή η κρίση έχει ως αποτέλεσμα την οικονομική και κοινωνική εξαθλείωση. Κι αυτή με την σειρά της σε συνδυασμό με το καπιταλιστικό φαντασιακό στα μυαλά των περισσοτέρων ανθρώπων, έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της εγκληματικότητας και του κοινωνικού κανιβαλισμού μεταξύ των φτωχών λαικών στρωμάτων. Αυτή η εγκληματικότητα έχει ως αποτέλεσμα την γενικευμένη ανασφάλεια και συντηρητικοποίηση της κοινωνίας, και την θέλησή της (ίσως και την απαίτηση) για περισσότερο κράτος ασφάλειας. Αυτό πρακτικά σημαίνει αστυνομοκρατία, κάμερες στους δρόμους, τάση για καταγραφή “ύποπτων και παραβατικών συμπεριφορών” και ρουφιανιά , μια κατάσταση που “νομιμοποιεί” κοινωνικά, φασιστικές και αυταρχικές συμπεριφορές από το ίδιο το κράτος και τους “καλοθελητές” του.

6)Επίσης οι μετανάστες ως η πιο εξαθλιωμένη κοινωνική ομάδα, ακριβώς επειδή είναι περιθωριοποιμένη, ένα μέρος τους για να επιβιώσει, θα δημιουργήσει γκέτο και μικρομαφίες. Αυτό το υπαρκτό πρόβλημα σε ορισμένες γειτονιές, σε συνδυασμό με την ανάγκη “για τόνωση της εθνικής υπερηφάνειας των ελλήνων” δίνει έδαφος σε ακροδεξιές ομάδες μαχαιροβγαλτών (αλλά και γραβατοφόρων της βουλής) να βγάλουν το ρατσιστικό τους δηλητήριο και να επηρεάσουν τις κοινωνικές και πολιτικές εξελίξεις του τόπου. Πολύ μεγάλο μέρος, ίσως οι περισσότεροι λένε ήδη “Εξω οι λαθρομετανάστες. Δηλαδή ας τους εκμεταλευτούμε για τις δουλειές μας (όσους χρειαζόμαστε) και μετά αν λήξει η κάρτα τους και δεν τους χρειαζόμαστε, “να φάνε πόδι”. Μεγάλο μέρος αυτών που κατεβαίνουν δυστυχώς υιοθετούν αυτήν την στάση.

Με λίγα λόγια
1) Η έλλειψη ελευθεριακής συνείδησης, του ότι μπορεί δηλαδή η ίδια η κοινωνία να αποφασίζει, και όχι μια εξωκοινωνική εξουσιαστική δομή που λέγεται Κρατική εξουσία, με αποτέλεσμα αρκετοί αγανακτισμένοι αντί για αυτο-οργάνωση,
να ψάχνουν για “ικανούς και τίμιους ηγέτες”

2)Η έλλειψη αμφισβήτησης του ίδιου του καπιταλισμού, και του καπιταλιστικού τρόπου ζωής (που είναι πχ η αέναη ανάπτυξη των μέσων παραγωγής, ο καταναλωτισμός, το θέαμα, η ιδιώτευση, οι ανταγωνιστικές σχέσεις, οι σχέσεις εξουσίας και εκμετάλλευσης μεταξύ αφεντικών/εργαζομένων, η εμπορευματοποίηση κάθε πτυχής της ζωής μας κλπ)

3)Η τρομακτική έλλειψη ταξικής συνείδησης (άρα και η απαξίωση του συνδικαλισμού ως τρόπος πάλης)άρα και η έλειψη συνείδησης του “εργαζόμενοι όλων των λαών ενωθείτε” (έλληνες,μετανάστες,ισπανοί κλπ)

4)Η εθνική ενότητα-εθνική υπερηφάνεια ως βασικό συστατικό του κινήματος (όλοι οι Ελληνες ενωθείτε..)

5)Η εγκληματικότητα και η γενικευμένη ανασφάλεια και συντηρητικοποίηση σε ένα αρκετά μεγάλο μέρος της κοινωνίας,με αποτέλεσμα να ζητάνε, περισότερο κράτος ελέγχου και περισσότερη αστυνόμευση

6)Η ξενοφοβία και ο γενικευμένος ρατσισμός μεγάλου μέρους της κοινωνίας, προς τους μετανάστες, λόγω υπαρκτών προβλημάτων, αλλά και προπαγάνδας. Μεγάλο μέρος των αγανακτισμένων δεν αποτελεί εξαίρεση..

Ολα αυτά είναι αρνητικά στοιχεία ενός μεγάλου μέρους των αγανακτισμένων που έρχονται στο σύνταγμα (μεγάλο μέρος των οποίων δεν συμμετέχει στις διαδικασίες της συνέλευσης) και θα πρέπει να μας προβληματίσουν, αν θέλουμε το κίνημα να έχει μια ελευθεριακή προοπτική.
Τα πράγματα είναι ρευστά, υπάρχουν πολλές πολιτικές δυνάμεις και προφανώς η συμμετοχή στις αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες των συνελεύσεων των πλατειών (και όχι η αποχή) είναι η μόνη λύση.

athens.indymedia.com

Αλληλοβοήθεια: μια αναρχική ιδέα σε εφαρμογή

Κείμενο στη σειρά «Τέσσερα Εργαλεία Κοινοτικού Ελέγχου» – Μέρος 1ο
 

Η αλληλοβοήθεια είναι μια σημαντική αναρχική ιδέα. Δείχνει ότι δείγματα ενός καλύτερου κόσμου υπάρχουν ήδη παντού, συμπεριλαμβανομένης και της Νότιας Αφρικής, και πώς μπορούμε να πραγματοποιήσουμε αυτό το κόσμο δημιουργωντας τώρα και επεκτείνοντας τις πολιτιστικές πρακτικές του παρόντος.

Η έρευνα του Κροπότκιν είναι ακόμα σημαντική
Ο Ρώσος Πιότρ Κροπότκιν ήταν όχι μόνο σημαντικότατος αναρχικός αγωνιστής και θεωρητικός, αλλά και γνωστός γεωγράφος και επιστήμονας. Το πιο διάσημο βιβλίο του, η «Αλληλοβοήθεια», μια ιδέα που συζητάμε σε αυτό το άρθρο, αποτέλεσε σκληρή κριτική ενάντια στον Κοινωνικό Δαρβινισμό [(1) και τις γενικότητες για την ανθρώπινη φύση (2). Αρχίζοντας από το 19ο αιώνα, εξελισσόταν μια λογομαχία πάνω στο ερώτημα του αν ο άνθρωπος είναι φύσει καλός ή κακός. Οι λεγόμενοι ιδεαλιστές έλεγαν ότι οι άνθρωποι είναι καλοί και ότι αιτία των πολέμων είναι ο πολιτισμός. Οι ρεαλιστές έλεγαν – και αυτή είναι η κυρίαρχη ιδέα στη πολιτική γενικώς (σε όλο το κόσμο) – ότι οι άνθρωποι είναι φύσει κακοί και πάντα θα σκοτώνονται μεταξύ τους (το ρητό του Hobbes «πόλεμος όλων εναντίων όλων») και ότι μόνο το Κράτος θα μπορούσε να το σταματήσει αυτό, ως θεσμός επίλυσης διαφορών, αναγκαίος για τη διατήρηση της ειρήνης. Η θεωρία της «επιβίωσης του δυνατότερου» έδωσε νόημα στην ύπαρξη του κράτους και όλων των καταστροφών που ήρθαν με αυτό: αποικιοκρατία, ιμπεριαλισμός, καπιταλισμός και άλλες μορφές εκμετάλευσης, που δεν είναι πάντα συνδεδεμένες με το κράτος (αλλά συχνά με τη θρησκεία) όπως ο ρατσισμός, ο σεξισμός (3]), ο ετεροσεξισμός (4) και η διάκριση ενάντια στα άτομα με ειδικές ανάγκες (5). Ωστόσο, όπως έδειξε ο Κροπότκιν για πρώτη φορά, και αποτελεί σήμερα την κοινή λογική στην Ανθρωπολογία (6), δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Οι άνθρωποι δεν είναι ούτε καλοί ούτε κακοί από τη φύση τους, αλλά και τα δύο. Το ζήτημα είναι, λοιπόν, εάν είναι περισσότερο καλοί παρά κακοί και πώς να ασχοληθούμε με τον πόλεμο, τη φτώχεια και άλλα προβλήματα της σημερινής κοινωνίας.

Τι είναι η αλληλοβοήθεια;
Η αλληλοβοήθεια, η αντίληψη ότι οι άνθρωποι πρέπει να αληλοβοηθιούνται ο ένας με τον άλλον, αποτέλεσε αντικείμενο μελέτης αρχικά από τον Κροπότκιν και τα συμπεράσματά του κυκλοφόρησαν σε βιβλίο με τον ίδιο τίτλο το 1902 (7) Η μελέτη αυτή της αλληλοβοήθειας, η οποία αυτός (ο Κροπότκιν) πιστεύει ότι αποτελεί σημαντικό παράγοντα της ανθρώπινης εξέλιξης, ήταν μια σημαντική κριτική της ιδέας της “επιβίωσης του ισχυροτέρου”. Στο βιβλίο αυτό, ο Κροπότκιν δείχνει τη σπουδαιότητα της αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε διάφορα ζώα αλλά και ανθρώπινες κοινωνίες. Δείχνει πώς οι κοινωνίες που βασίζονται στην αλληλοβοήθεια είναι πιο ειρηνικές, μια αντίληψη που υιοθετείται και από ανθρωπολόγους για να περιγράψουν τις κοινές πρακτικές ανάμεσα στις ειρηνικές κοινωνίες (8) οι οποίες υπάρχουν σε όλο τον κόσμο. Η σύγχρονη ανθρωπολογία έχει επιβεβαιώσει τη θεωρία του Κροπότκιν ότι δεν υπάρχει ανθρώπινη φύση. Αντί να πάρει τη μία ή την άλλη πλευρά σ’ αυτό τον μεγάλο διάλογο, ο Κροπότκιν είπε ότι υπάρχει και ανταγωνισμός και αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους ανθρώπους και τα ζώα, αλλά η αλληλοβοήθεια ήταν πιο σημαντική από την επιβίωση των ειδών. Αυτό σημαίνει ότι ακόμα και εάν οι άνθρωποι πολεμούν μερικές φορές ο ένας εναντιον του άλλου, ωστόσο συνεργάζονται περισσότερο απ’ ό,τι πολεμούν.
Αλληλοβοήθεια σημαίνει ότι ο ένας άνθρωπος βοηθάει τον άλλον, όχι μόνο υλικά αλλά και ηθικά, αντίθετα με το να προωθούν τον ατομικισμό ή, ακόμα χειρότερα, με το να πολεμά ο ένας τον άλλον. Σημαίνει ότι συνεργάζονται αντί να ανταγωνίζονται σε αρκετές φάσεις της ζωής, για το καλό όλων. Σημαίνει τη συνειδητοποίηση ότι η κοινωνική υποστήριξη είναι καλύτερη για τον καθένα και ότι θα επιβιώσουμε καλύτερα όταν βοηθάει ο ένας τον άλλον αντί να πολεμάμε. Σημαίνει ότι κάποιος βλέπει τους άλλους ανθρώπους ως συντρόφους και φίλους και όχι ως εχθρούς. Αλληλοβοήθεια σημαίνει να μοιράζεσαι πράγματα χωρίς να περιμένεις κάποια ανταπόδωση. Επιπλέον, αλληλοβοήθεια είναι ένα παράδειγμα του να ζεις σε αρμονία με τον άλλον αντί να βρίσκεσαι σε διαμάχη μαζί του. Γενικά παραδείγματα αλληλοβοήθειας είναι το κοινό κυνήγι ώστε να επιτευχθούν καλύτερα αποτελέσματα, ζώντας από κοινού για καλύτερη προστασία, βοηθώντας ο ένας τον άλλον σε κάθε είδους εργασία, παρέχοντας ο ένας στον άλλον αλληλοΰποστήριξη σε στιγμές που χρειάζεται κάτι τέτοιο. Συγκεκριμένα παραδείγματα από τη Νότια Αφρική θα παρατεθούν παρακάτω.
Με την αλληλοβοήθεια δεν συνάγεται ότι πρέπει οπωσδήποτε η βοήθεια αυτή να είναι συνολικά ίση. Αλληλοβοήθεια εφαρμόζεται μάλλον μόνο με την κομμουνιστική αρχή “από τον καθένα σύμφωνα με την ικανότητά του στον καθένα συμφωνα με την ανάγκη του”. Η αρχή αυτή προέρχεται από τη αντίληψη ότι όλοι είμαστε ένα, ότι ολόκληρη η ανθρωπότητα ανήκει στον εαυτό της, ότι όλοι πρέπει να εργαζόμαστε για τον καθέναν. Εξαιτίας της πρακτικής εφαρμογής της αληλοβοήθειας, γράφει ο Κροπότκιν, ο κόσμος συνειδητοποιεί ότι ο ένας εξαρτάται από τον άλλον, ότι η ευτυχία του καθένα εξαρτάται από την ευτυχία όλων και δείχνει ότι όλοι είναι ίσοι.
Όπως μπορεί να δει κάποιος, η ιδέα αυτή είναι πολύ κοντά στην αντίληψη του Ubuntu, μια αφρικανική αντίληψη που θα τη δούμε παρακάτω. Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν σημαίνει ότι η βοήθεια πρέπει να διοχετεύεται σε μια και μόνο κατεύθυνση. Αυτό είναι φιλανθρωπία.

«Εκκλησία» και φιλανθρωπία
Οπως το κράτος (βλέπε παρακάτω) έχει προσπαθήσει να επέμβει και να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια, έτσι και η Εκκλησία έχει προσπαθήσει να κάνει τα ίδια. Γενικά, οι εκκλησίες, τζαμιά, συναγωγές και ναοί καταστρέφουν την αυτοβοήθεια των ανθρώπων και τοποθετούν τη φιλανθρωπία στη θέση της.
Η φιλανθρωπία δεν είναι αλληλοβοήθεια. Είναι ένας τρόπος να δίνεις από κάποιον που έχει σε κάποιον που δεν έχει, δημιουργώντας έτσι μια κατάσταση εξάρτησης. Η φιλανθρωπία δεν δίνει δύναμη στον άνθρωπο, δεν τον βοηθάει να σταθεί πάλι στα ποδια του και να προσπαθήσει να βοηθήσει τον εαυτό του. Σύμφωνα με τον Κροπότκιν, η φιλανθρωπία «προσδίδει χαρακτήρα έμπνευσης απο ‘ψηλά’ και, επομένως, συνεπάγεται μια ανωτερότητα του δότη προς τον λήπτη». (Κροπότκιν 2006 [1902]: 233). Απαλλάσει τον δωρητή από τύψεις, όταν δίνει χρήματα σε έναν οργανισμό που ύστερα για παράδειγμα δίνει φαγητό και ρούχα στους ανθρώπους που τα έχουν ανάγκη. Όπως λέει το ρητό, οι φιλάνθρωποι δίνουν πίσω στο κοινό ένα μέρος αυτών που έκλεψαν στην προσωπική τους ζωή. Φυσικά, σε στιγμές μεγάλης κρίσης, όπως, για παράδειγμα, σε περίπτωση λιμού, όταν δεν υπάρχει αρκετό φαγητό και οι ανθρωποι πεθαίνουν της πείνας, το φαγητό πρέπει να δωθεί σε αυτούς που πεθαίνουν της πείνας. Γενικά, όμως, το να δίνεις φαγητό δημιουργεί εξάρτηση και καταστρέφει την τοπική οικονομία εισάγοντας δωρεάν φαγητό από αλλού. Καταστρέφει την ανεξαρτησία και την αυτοβοήθεια των ανθρώπων.
Η φιλανθρωπία προερχόμενη είτε από την Εκκλησία είτε από εναν μη-κυβερνητικό οργανισμό είναι, λοιπόν, αντίθετη στην ανάπτυξη ενός καλύτερου κόσμου όπου όλοι θα είναι ελεύθεροι και ίσοι.

Η αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε ζώα και ανθρώπους γενικά
Ο Κροπότκιν αφιερώνει αρκετό χώρο στο βιβλίο του για να περιγράψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα σε έντομα και άλλα ζώα. Αυτό δεν είναι του άμεσου ενδιαφέροντός μας στο παρόν κείμενο ούτε και σε σχέση με τη νοτιοαφρικανική κοινωνία, αλλά, όμως, συνδέεται με την ανθρώπινη κοινωνία γενικά. Περιγράφοντας την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στα ζώα, στηρίζει τα επιχειρήματά του τα οποία βασίζονται στους εξελικτικούς παράγοντες. Άλλωστε, οι άνθρωποι είναι απόγονοι συγκεκριμένων ζωικών ειδών. Δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια είναι ένα φυσικό ένστικτο ανάμεσα στους ανθρώπους πριν ακόμα γίνουν άνθρωποι.
Ο Κροπότκιν παραθέτει σοβαρά παραδείγματα αλληλοβοήθειας ανάμεσα στα ζώα και το ότι στα περισσότερα ζωικά βασίλεια η αλληλοβοήθεια – παρά αυτό που ακούμε συνήθως, η επιβίωση του ισχυροτέρου – είναι ο κανόνας. Όπως γράφει, “τα μηρμήγκια και οι τερμίτες έχουν απαρνηθεί τον “πόλεμο” του Hobbes και κάνουν κάτι καλύτερο από αυτό”.
Όπως μπορούμε να δούμε και στη φύση, υπάρχουν αρκετά ζωικά είδη που ζουν κατά αγέλες. Ο Κροπότκιν δείχνει πώς τα ζώα όχι μόνο συνεργάζονται με μέλη του είδους τους αλλά και με άλλα είδη για προστασία (π.χ. οι ζέβρες και οι καμηλοπαρδάλεις). Δεν αρνείται ότι τα ζώα σκοτώνουν το ένα το άλλο για τροφή ή επειδή πρέπει να συναγωνιστούν για πιθανούς συντρόφους. Ωστόσο, κάνει ξεκάθαρο το ότι όλα αυτά που μάς έχουν πει (ότι σκοτώνουν ή σκοτώνονται) δεν είναι ολόκληρη η αλήθεια. Τα ζώα δεν σκοτώνουν απλώς το ένα το άλλο και αυτά που σκοτώνουν δεν είναι πάντα και τα δυνατότερα. Δείχνει ότι τα πιο πολλά ζώα μπορούν να επιβιώσουν μόνο επειδή συνεργάζονται και ενδιαφέρεται το ένα για το άλλο.
Ο Κροπότκιν δείχνει, επίσης, ότι η αλληλοβοήθεια αποτελεί τον γενικό κανόνα ανάμεσα στα ζώα και αυτό συνδέεται και με τους ανθρώπους. Γράφει ότι οι άνθρωποι δεν αποτελούν εξαίρεση στον κανόνα αυτό της φύσης, ειδικά από τη στιγμή που είναι αρκετά τρωτά δημιουργήματα σχεδόν καθ΄ όλη τη διάρκεια της ύπαρξής τους (αυτό πριν εφευρεθούν τα όπλα). Γι’ αυτό, οι άνθρωποι ζουν ανέκαθεν σε κοινωνίες, για να προστατευθούν και να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Όπως γράφει ο Κροπότκιν, “ο αχαλίνωτος ατομικισμός είναι σύγχρονο φαινόμενο”.
Ο Κροπότκιν δείχνει ότι η αλληλοβοήθεια υπήρξε πάντα ανάμεσα στους ανθρώπους, από τις κοινωνίες των τροφοσυλλεκτών, στις γεωργικές και μεσαιωνικές κοινωνίες της Ευρώπης μέχρι τη σύγχρονη κοινωνία. Δείχνει πώς η αλληλοβοήθεια ήταν μέσο προστασίας των φτωχών και εργατικών τάξεων εναντίον της εκμετάλλευσης από τους κατόχους σκλάβων, τα αφεντικά, τους εξουσιαστές φυλάχους, τους βασιλείς ή άλλους πολιτικούς, οι οποίοι όχι μόνο καθοδήγησαν πολέμους εναντίον άλλων λαών αλλά ακόμα και εναντίον των δικών τους λαών. Τους εκμεταλλεύονταν και τους τιμωρούσαν επειδή δεν πλήρωναν φόρους ή επειδή δεν κατατάσσονταν στο στρατό. Ο Κροπότκιν καθιστά ξεκάθαρο το ότι είναι μόνο μια μειοψηφία ανθρώπων που αγαπά το να καθοδηγεί πολέμους, ότι η πλειοψηφία των ανθρώπων θέλει να ζει ειρηνικά με την οικογένειά τους, τους φίλους τους και τους γειτόνους τους. Όπως γράφει: “Σε καμία περίοδο της ζωής του ανθρώπου οι πόλεμοι δεν αντιπροσώπευαν μια κανονική κατάσταση. Ενώ με τον πόλεμο ο ένας εξαφανίζει τον άλλον και οι επίσκοποι ευλογούν το μακελειό, οι μάζες συνεχίζουν να ζουν την καθημερινή τους ζωή, ασκώντας την καθημερινή τους εργασία”.
Περαιτέρω, ο Κροπότκιν δείχνει πώς το Κράτος προσπάθησε να καταστρέψει τις πρακτικές της αλληλοβοήθειας, για παράδειγμα με το να προσπαθήσει να καταστρέψει την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους φτωχούς και να τοποθετήσει μια γραφειοκρατία στη θέση της. Αντί να αφήσει μόνους τους φτωχούς να συνεχίζουν να παράγουν τη δική τους τροφή, επέβαλαν φόρους έτσι ώστε οι φτωχοί να χρειάζονται να ζητήσουν επιπρόσθετη εργασία για να τους ξεπληρώσουν.
Αλλά δεν είναι μόνο οι πολιτικοί που μάς λένε ότι χρειαζόμαστε να κάνουμε πολέμους για να προστατευθούμε από το “κακό”, δηλαδή τον άλλο λαό, και ότι χρειαζόμαστε κράτη για να προστατευθούμε από την κακή μας φύση, ακόμα και ιστορικοί ρέπουν στο “να υπερβάλλουν το μέρος αυτό της ανθρώπινης ζωής που αφιερώνεται σε αγώνες και να υποτιμήσουν το πνεύμα ειρήνης (…) αλλά δεν δίνουν καμία προσοχή στην οποιαδήποτε ζωή των μαζών, αν και οι μάζες εργάζονται ειρηνικά και οι ελάχιστοι καταπιάνονται σε πολέμους”. Αυτό σημαίνει ότι μάς λένε συνεχώς ότι οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι για πολέμους και ότι πρέπει να σκοτώνει ο ένας τον άλλον. Η πραγματικότητα, όμως, δείχνει το αντίθετο, και ο Κροπότκν ήταν ένας από από τους πρώτους που το σημείωσε. Οι περισσότεροι άνθρωποι προτιμούν να ζουν ειρηνικά. “Στην πραγματικότητα, ο άνθρωπος είναι τόσο μακριά από τον πολεμοχαρή άνθρωπο που υποτίθεται ότι είναι”, γράφει ο Κροπότκιν. Η αλληλοβοήθεια είναι το ένα σημάδι του πόσοι πολλοί από μας ζουν σύμφωνα με ειρηνόφιλες γραμμές και πώς προτιμάμε να βοηθάμε παρά να πολεμάμε ο ένας τον άλλον.
Επιπλέον, χωρίς αλληλοβοήθεια, οι φτωχοί και εργαζόμενοι άνθρωποι δεν θα μπορούν να επιβιώσουν. Το καπιταλιστικό σύστημα καθιστά σχεδόν αδύνατο για τους εργαζόμενους να επιβιώσουν στηριγμενοι στις δικές τους δυνάμεις. Γι’ αυτό η αλληλοβοήθεια εξακολουθεί να υφίσταται στην καπιταλιστική κοινωνία και ακόμα γιατί αναπτύσσεται και πρέπει να αναπτυχθεί εάν θέλουμε να οικοδομήσουμε έναν καλύτερο κόσμο.
Ακόμα και εάν το κράτος και οι άλλοι θεσμοί (όπως οι διάφορες Εκκλησίες) προσπάθησαν να καταστρέψουν την αλληλοβοήθεια, αυτή εξακολουθεί να υφίσταται σήμερα, ακόμα και μετά από 100 και πλέον χρόνια καπιταλισμού που δημιουργεί τον ατομικισμό και δίνει στην “επιβίωση του ισχυροτέρου” νέα σημασία. Πράγματι, συχνά φαίνεται ότι μέσα στον καπιταλισμό πρέπει να εκμεταλλεύεσαι και να είσαι αγωνιστής για να επιβιώσεις. Αλλά όπως γράφει ο Κροπότκιν: “Η τάση της αλληλοβοήθειας προς τον άλλο έχει τόσο βαθιές ρίζες και είναι τόσο βαθιά συνδεδεμένη με ολόκληρο το παρελθόν της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, που έχει διατηρηθεί από την ίδια την ανθρωπότητα έως τι μέρες μας παρά τις αντιρρήσεις όλων των μεταστροφών της ιστορίας. Και αναπτύχθηκε πρώτα και κύρια σε περιόδους ειρήνης και ευημερίας”.

Αλληλοβοήθεια στη Νότια Αφρική
Η αλληλοβοήθεια είναι κάτι με το οποίο μεγαλώνει ο καθένας σε μια οικογένεια ή μια κλειστή κοινότητα. Μέλη οικογενειών, συνήθως, βοηθούν ο ένας τον άλλον χωρίς να περιμένουν την ίδια ανταπόδωση. Σε μικρές αγροτικές κοινότητες σε παγκόσμιο επίπεδο ,η αλληλοβοήθεια αποτελεί ακόμα κοινή πρακτική όχι μόνο ανάμεσα σε μέλη οικογενειών αλλά ακόμα και ανάμεσα σε γειτόνους. Σε αρκετά μέρη του κόσμου και ειδικά στη Νότια Αφρική, μπορούμε να γίνουμε μάρτυρες της αλληλοβοήθειας σε πιο ευρεία πολιτιστική έκταση. Υπάρχει ακόμα μια ειδική ορολογία για την αλληλοβοήθεια καθώς εξακολουθεί να αποτελεί αντικείμενο εφαρμογής μέσω νέων μορφών εξαιτίας κυρίως των δύσκολων συνθηκών ζωής.
Ο Κροπότκιν είχε ήδη γράψει για την αλληλοβοήθεια ανάμεσα στους Bushmen (10) στην περιοχή Kalahari για τους οποίους μιλούσε με θαυμασμό. Σύμφωνα με τον ίδιο, ζούσαν κάτω από “πρωτόγονο (11) κομμουνισμό” (δηλαδή κομμουνισμό αναπτυγμένο σε μια μη βιομηχανική κοινωνία). Όπως και άλλες πολλές ομάδες στην Αφρική (και τον κόσμο) οι Bushmen όχι μόνο εφάρμοζαν πρακτικά (12) την αλληλοβοήθεια και μοιράζονταν οτιδήποτε με τον καθένα – ακόμα και με ανθρώπους που δεν ανήκαν στην ομάδα τους – αλλά επιπλέον δεν είχαν αρχηγούς και έτσι μπορούν να θεωρηθούν “πρωτόγονοι αναρχικοί”. (13) Δεν εμπιστεύονταν τους αρχηγούς οι οποίοι προσπαθούσαν ν’ αποκτήσουν όλο και περισσότερα απειλώντας να καταστρέψουν τις πρακτικές εξισωτισμού. Ο Κροπότκιν έγραψε για τους Bushmen ότι “κυνηγούσαν από κοινού, και μοιράζονταν τη λεία χωρίς να φιλονικούν, ότι ποτέ δεν εγκατέλειπαν τους τραυματίες τους και επιδείκνυαν μεγάλη αφοσίωση στους συντρόφους τους” και “εάν δινόταν οτιδήποτε σε έναν Hottentont, αυτός αμέσως το μοίραζε ανάμεσα σε όλους τους παρευρισκόμενους (…) Δεν μπορούσε να φάει μόνος και, αν και πεινασμένος, καλούσε αυτούς που περνούσαν να το μοιραστούν”.
Ωστόσο, η αλληλοβοήθεια δεν υφίστατο μόνο ανάμεσα στους Bushmen στη Νότια Αφρική. Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας στη Νότια Αφρική που είναι γνωστά κάτω από διάφορες επωνυμίες και ορισμούς, αλλά όλα είναι το ίδιο. Επιπλέον, μπορούμε να διακρίνουμε πρακτικές αλληλοβοήθειας ανάμεσα σε όλες τις εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική.
Στη Νότια Αφρική η αλληλοβοήθεια βασίζεται συχνά στην ιδέα Ubuntu, η οποία, αν και λέξη της γλώσσας Ζουλού, χρησιμοποιείται κοινά από άλλες ομάδες σε όλη την Νότια Αφρική. Για την Ubuntu λέγονται και γράφονται πολλά, κυρίως στη Νότια Αφρική. Επίσης, συνδέεται συχνά και με την Εκκλησία. Δηλαδή, ενώ συγκεκριμένες παράμετροι της Ubuntu είναι παρόμοιες με αυτές τις μορφές αλληλοβοήθειας, υπάρχουν και αρκετές άλλες παράμετροι που οδηγούν τον κόσμο να δέχεται τη φτώχεια του τασσόμενος εναντίον της βελτίωσης των συνθηκών της ανθρώπινης ζωής. Είναι, λοιπόν, πολύ πιο ενδιαφέρον να μιλήσουμε για πρακτικές πραγματικής αλληλοβοήθειας που δεν συνδέονται με οποιαδήποτε θρησκεία.
Γενικά, το να βοηθά ο ένας τον άλλον στα χωράφια είναι πολύ κοινό στην επαρχιακή και αγροτική Αφρική. Κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου τα χωράφια καλλιεργούνται από κοινού και ο άνθρωπος αυτός το χωράφι του οποίου καλλιεργείται τη μια μέρα παρέχει φαγητό και ποτό σε όποιον συμμετέχει στην όλη διαδικασία. Τα χωράφια καλλιεργούνται εκ περιτροπής και έτσι το χωράφι του καθένα θα δουλευτεί οπωσδήποτε και ο καθένας θα έχει τροφή κατά τη διάρκεια του θερισμού και της συγκομιδής.
Τις ίδιες κομμουνιστικές πρακτικές μπορούμε να συναντήσουμε σε όλη σχεδόν τη Ν. Αφρική σε περιπτώσεις που κάποιος πρέπει να χτίσει ένα σπίτι.
Επιπρόσθετα με τις πολιτιστικές πρατικές, έχουμε νέα παραδειγματα αλληλοβοήθειας που αναδύονται σε όλη τη Ν. Αφρική όταν οι άνθρωποι (ειδικά γυναίκες) συνεργάζονται για να σχηματίσουν όργανα ειδικών καθηκόντων, όπως για κηδείες, όπου βοηθούν ο ένας τον άλλον για να εξοικονομήσουν χρήματα για μια κηδεία και να βοηθήσουν ο ένας τον άλλον σε περίπτωση θανάτου μέλους της οικογένειας. Τέτοια όργανα παρέχουν, επίσης, ηθική συμπαράσταση στους συγγενείς του νεκρού. Αλλά αυτές οι νέες μορφές αναδύθηκαν κυρίως ως αποτέλεσμα της φτώχειας.
Ένα άλλο νέο παράδειγμα στη Ν. Αφρική είναι τα stokvels (λαϊκές ομάδες που συλλέγουν χρήματα) όπου οι άνθρωποι βοηθούν ο ένας τον άλλον με το να αποταμιεύουν χρήματα που στο τέλος μιας προκαθορισμένης περιόδου μπορούν να δαπανηθούν για απαραίτητα προϊόντα του σπιτού (όπως ψυγεία).
Παιδικοί σταθμοί στις φτωχές περιοχές της Ν. Αφρικής που μια, έτσι κι αλλιώς, άνεργη γυναίκα φροντίζει τα παιδιά μιας εργαζόμενης γυναίκας, κάτι που είναι πολύ κοινό, με την πρώτη να λαμβάνει τροφή ως αντάλλαγμα.

Η αλληλοβοήθεια βασισμένη στην κουλτούρα
Ένα καλό παράδειγμα του πώς μόνο οι φύλαρχοι ή μια μειοψηφία ήθελαν να καθοδηγήσουν πολέμους και η πλειοψηφία ενός συγκεκριμένου πληθυσμού ήθελε να ζήσει ειρηνικά, είναι οι Ζουλού (Zulus), οι οποίοι έχουν θεωρηθεί αρκετά βίαιοι. Αλλά η αλληλοβοήθεια είναι κάτι πολύ κοινό ανάμεσα στους Ζουλού, κάτι παραπάνω απ’ ό,τι ανάμεσα σε άλλες εθνικές ομάδες στη Νότια Αφρική. Ενώ μερικοί φύλαρχοι των Ζουλού ήσαν προφανώς βίαιοι (όπως όλοι οι φύλαρχοι εξαιτίας της εξουσίας και της διαφθοράς) οι άνθρωποι ζούσαν ειρηνικά και πάντα υποστήριζε ο ένας τον άλλον. Σήμερα υπάρχουν αρκετά παραδείγματα αλληλοβοήθειας βασισμένα στην κουλτούρα των Ζουλού.
Γενικά, η κοινωνία των Ζουλού έχει οικοδομηθεί με βάση το λεγόμενο “umuntu ngumuntu ngabantu”, το οποίο μεταφράζεται ως “ένας άνθρωπος είναι ένας άνθρωπος διαμέσου άλλων ανθρώπων”, που σημαίνει ότι κάποιος χρειάζεται ολόκληρη την κοινότητα για να προωθήσει την ατομικότητα του άλλου.
Η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή με διάφορους όρους στη γλώσσα των Ζουλού. Ένας από αυτούς τους όρους είναι ο όρος ilimo που αναφέρεται στην κοινή εργασία στους αγρούς κάποιου κατά τη διάρκεια της περιόδου της σποράς και ο καθένας που συμμετέχει στην εργασία αυτή αμοίβεται με τροφή και παραδοσιακή μπύρα. Την βδομάδα που ακολουθεί θα οργωθεί το χωράφι κάποιου άλλου.
Η λέξη των Ζουλού για την κηδεία είναι masingcwabane και σημαίνει “ας θάψουμε ο ένας τον άλλον”. Οι άνθρωποι μιας κοινότητας προσφέρουν ένα συγκεκριμένο ποσόν κάθε μήνα. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιούνται για την κηδεία κάποιου που έχει προσφέρει στην κοινότητα. Αποσύρεται ένα συγκεκριμένο ποσόν από τον τραπεζικό λογαριασμό και δίνεται στην οικογένεια του νεκρού. Το ποσόν αυτό καλύπτει τα έξοδα της κηδείας, την αγορά φερέτρου, την ενοικίαση τέντας, καρεκλών κ.λπ.
Η λέξη των Ζουλού masakhane, η οποία σημαίνει “ας οικοδομήσουμε ο ένας τον άλλον” αναφέρεται στην από κοινού κατασκευή ενός σπιτιού.
Η φράση izandla ziyagezana (των Ζουλού) μεταφρασμένη σημαίνει “όταν πλένουμε τα χέρια του ενός, το ένα χέρι πλένει το άλλο” και το αντίστροφο. Κάθε χέρι βοηθά το άλλο για να πλυθεί. Οπότε, ο ένας άνθρωπος πρέπει να βοηθά τον άλλον όπως κάνουν και τα χέρια.
Στις κουλτούρες των Sotho και των Tswana η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως letsema. Letsema, όταν οι άνθρωποι ενώνονται για έναν κοινό σκοπό και έχει ως αποτέλεσμα οφέλη υπέρ όλων εκείνων που συμμετέχουν σ΄ αυτήν. Αναφέρεται στη συνεταιριστική εργασία στο χωριό σε κοινά σχέδια, για παράδειγμα δημόσια έργα.
Μια άλλη κομμουνιστική πλευρά της κουλτούρας των Sotho και ακόμα της κουλτούρας των Pondo, είναι η κοινή ανατροφή των παιδιών που σημαίνει ότι πρέπει όλοι να συμμετάσχουν στο μεγάλωμα των παιδιών μιας κοινότητας. Με άλλα λόγια, ο καθένας βοηθά στην ανατροφή τους.
Στην κουλτούρα των Pedi η λέξη kobufedi αναφέρεται στην κοινή εργασία στα χωράφια κάποιου. Ο καθένας βοηθά στο φύτεμα δημητριακών και τη φροντίδα της σοδειάς επειδή η εργασία αυτή εξυπηρετεί ολόκληρη την κοινότητα.
Στην κουλτούρα των Xhosa η λέξη dibanisani σημαίνει “ας εργαστούμε μαζί για ένα καλύτερο μέλλον”. Είναι ένας γενικός όρος που αναφέρεται στη στιγμή που οι άνθρωποι συγκεντρώνονται και βοηθά ο ένας τον άλλον. Για παράδειγμα θρησκευτικές τελετές γίνονται οπουδήποτε κάθε χρόνο και οι άνθρωποι σε ένα μέρος πρέπει να είναι προετοιμασμένοι γι’ αυτό. Εάν κάποιο καλυβόσπιτο πιάσει φωτιά τότε ο ένας βοηθάει τον άλλο να ξαναφτιαχτεί. Στις κηδείες ή στους γάμους οι άνθρωποι βοηθιούνται μεταξύ τους, για παράδειγμα στο μαγείρεμα και το καθάρισμα.
Στην κουλτούρα των Venda η αλληλοβοήθεια είναι γνωστή ως uthusana που σημαίνει “βοηθώντας ο ένας τον άλλον”.
Στη Ζουαζιλάνδη η λέξη lilima είναι ο όρος των Swati για την αλληλοβοήθεια. Αναφέρεται στον γείτονα που βοηθά τον άλλον γείτονα.
Υπάρχουν αρκετά παραδείγματα απ’ όλη τη Νότια Αφρική που δεν μπορούν να συμπεριληφθούν στο άρθρο αυτό, αλλά όλα είναι παρόμοια μεταξύ τους και εξακολουθούν να ισχύουν, δείχνοντας ότι παρά το υψηλό επίπεδο εγκληματικότητας (η οποία έχει άμεση σχέση με την τεράστια ανισότητα στη Νότια Αφρική) καθώς και το αντικοινωνικό έγκλημα, υπάρχει ήδη μια μεγάλη δυναμικότητα στην οποία μπορούμε να βασιστούμε για να δημιουργήσουμε ένα καλύτερο κόσμο.
Η επικαιρότητα της αλληλοβοήθειας στη σημερινή κοινωνία
Αρκετές από τις πρακτικές της αλληλοβοήηθειας έχουν ξεχαστεί, κυρίως επειδή έχουν καταστραφεί από το Κράτος. Το Κράτος δεν θέλει να είναι ανεξάρτητοι οι άνθρωποι, να καλλιεργούν τη τροφή τους και να είναι αυτόνομοι απ’ αυτό, αλλά θέλει να ελέγχει τους ανθρώπους. Οι άνθρωποι έχουν ακόμα ξεχάσει πώς να καλλιεργούν τη δική τους τροφή. Αν είναι τυχεροί γίνονται εργάτες, αλλιώς θα μείνουν άνεργοι εργάτες, η μόνη ευκαιρία των οποίων είναι να εκλιπαρούν για ελεημοσύνη ή να προχωρήσουν στο έγκλημα. Η ζωή στις πόλεις συχνά όχι μόνο καταστρέφει την κουλτούρα του καθένα, αλλά επίσης καταστρέφει την κοινωνία μας με το να προωθεί τον ατομικισμό και κάνοντας τους ανθρώπους να ξεχνούν την αλληλοβοήθεια. Ο Κροπότκιν το έδειξε αυτό όταν έγραψε ότι “ανάμεσα στους Hottentots αποτελούσε σκάνδαλο να φας χωρίς να καλεστείς μεγαλοφώνως τρεις φορές ακόμα και αν δεν υπήρχε κάποιος που ήθελε να μοιραστεί την τροφή. Το μόνο που ένας σεβαστός πολίτης πρέπει να κάνει τώρα είναι να πληρώνει φόρους και να αφήνει τους πεινασμένους να πεινούν”. (Kropotkin 2006 (1902): 188). Σε καιρούς κρίσης κάτι τέτοιο θα ήταν ολέθριο.
Σε αρκετές κωμοπόλεις βλέπουμε μερικούς ανθρώπους να διατηρούν κοινοτικούς κήπους και να μοιράζουν τα αγαθά. Τα παραδείγματα που παρατέθηκαν πριν αποτελούν δείγματα ζώσας και αυξανόμενης αλληλοβοήθειας επειδή οι άνθρωποι έχουν αρχίσει να συνειδητοποιούν ότι η λύση πολλών προβλημάτων μας είναι το να εργαστούμε από κοινού, να βοηθήσει ο ένας τον άλλον. Ο Κροπότκιν κατέστησε ξακάθαρο το πώς μπορούμε στη σημερινή κοινωνία και ειδικά στις πόλεις, να μάθουμε από παλαιότερες ανάλογες πρακτικές καθώς και από κάθε τι εξακολουθεί να είναι ζωντανό στην ύπαιθρο σε όλο τον κόσμο. Η αλληλοβοήθεια είναι ένας τρόπος επανάκτησης εκ μέρους μας μιας κάποιας ανεξαρτησίας μας από το Κράτος ή τους φλανθρωπικούς οργανισμούς. Είναι μια πλευρά στην οποία πρέπει να βασιστούμε για να οικοδομήσουμε ένα καλύτερο κόσμο και στην οποία πρέπει να βασίζεται ένας καλύτερος κόσμος.


Σημειώσεις:
1. Δαρβινισμός: Θεωρία της εξέλιξης του ανθρώπινου είδους, η θεωρία της “επιβίωσης του δυνατότερου”.
2. Όταν γράφω για ανθρώπινη φύση αναφέρομαι στο διάλογο εάν οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους καλοί ή κακοί.
3. Διακρίσεις σε βάρος των γυναικών.
4. Διακρίσεις σε βάρος των ομοφυλόφιλων.
5. Διακρίσεις σε βάρος των ανθρώπων με αναπηρίες.
6. Εννοείται η μελέτη των κοινωνικών και πολιτιστικών πλευρών της ανθρωπότητας.
7. Kropotkin Peter, (2006 (1902)) Mutual Aid. A factor of Evolution. Mineola, New York: Dover.
8. Κοινωνίες που δεν έχουν γνωρίσει οποιαδήποτε μορφή διαμάχης, όπως οι Bushmen του Καλαχάρι.
9. Φιλανθρωπία μη περιορισμένη σε μια συγκεκριμένη θρησκεία όπως γίνεται άλλες μορφές φιλανθρωπίας.
10. Ο όρος αυτός χρησιμοποιείτο κοινά την εποχή που έζησε ο Κροπότκιν, αλλά σήμερα είναι άχρηστος και χρησιμοποιούμε γενικώς τον όρο Bushmen. (Δική μας σημείωση: Συγγενική εθνικά ομάδα με τους Bushmen, ζούσαν στη Νότια Αφρική από τον 5ο μ.Χ. αιώνα. Με την άφιξη των Ευρωπαίων το 1652, είχαν ήδη αναπτύξει εκτεταμένη κτηνοτροφία. Οι Ευρωπαίοι τους ονόμασαν Hottentots από τους ήχους του “χ” και το “τ” της γλώσσας τους Khoisan που μιλούσαν).
11. Ο όρος πρωτόγονος δεν χρησιμοποιήθηκε μειωτικά από τον Κροπότκιν.
12. Γράφω στο παρελθόν γιατί το μεγαλύτερο μέρος της κουλτούρας των Bushmen καταστράφημε από τον αποικισμό και τον καπιταλισμό.
13. Οι αναρχικές κοινωνίες έχουν μελετηθεί και παρουσιασθεί από διάφορους συγγραφείς, για παράδειγμα Barclay, Harold (1996): People Without Government. An Anthropology of Anarchy. London: Kahn & Averill.

Αναρχικό Κομμουνιστικό Μέτωπο Zabalaza


Σάτιρα

Σύμφωνα με το λεξικό του Μπαμπινιώτη, η σάτιρα είναι «λογοτεχνικό είδος (έμμετρο ή πεζό) στο οποίο με τρόπο σκωπτικό ασκείται κριτική σε πρόσωπα και καταστάσεις της κοινωνίας με σκοπό τη διόρθωσή τους». Θεωρητικά, αυτός είναι ο ορισμός της σάτιρας. Στην πράξη;




Κάποιοι πιστεύουν πως οι σατιρικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες είναι επικίνδυνοι για το σύστημα, επειδή –υπό τον μανδύα της σάτιρας- λένε αλήθειες που οι άλλοι δεν τολμούν να πουν.
Τα πράγματα είναι εντελώς διαφορετικά. Στον σύγχρονο καπιταλιστικό κόσμο, σατιρικοί συγγραφείς και καλλιτέχνες αποτελούν το καλύτερο κόλπο του συστήματος για να μην υπάρχουν αντιδράσεις.
Υπήρξαν τόνοι σάτιρας για τη Siemens, το Βατοπαίδι και τη χρεοκοπία της χώρας. Όλοι οι σατιρικοί καλλιτέχνες τους άλλαξαν τα φώτα. Θα πίστευε κάποιος πως τόση σάτιρα –με την οποία συμφωνεί η μεγάλη πλειοψηφία των Ελλήνων- θα είχε και κάποιο αποτέλεσμα. Όχι, κανένας δεν θεωρήθηκε -μέχρι τώρα τουλάχιστον- υπεύθυνος για κάποιο απ’ αυτά τα σκάνδαλα. Ξεχνάμε πως η σάτιρα δεν είναι Δικαιοσύνη.
Όταν ένας σατιρικός καλλιτέχνης σατιρίζει στην τηλεόραση ένα πολιτικό πρόσωπο ή ένα σκάνδαλο, ουσιαστικά το αθωώνει. Αυτό που συμβαίνει είναι πως οι πολίτες μένουν στο «πες τα μεγάλε» και στο «τους τα έχωσε πάλι ο μεγάλος» και πάνε ήρεμοι και ήσυχοι για ύπνο. Και στην πλειονότητα των περιπτώσεων, ο «μεγάλος» είναι κώλος και βρακί με αυτούς που σατιρίζει – άλλωστε, από αυτούς πληρώνεται.
Δεν είναι τυχαίο πως τις καλύτερες σατιρικές τηλεοπτικές εκπομπές και τα μεγαλύτερα ταλέντα στη σάτιρα θα τα συναντήσει κάποιος σήμερα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Βέβαια, είναι τόσο μεγάλο το ταλέντο κάποιων Αμερικανών καλλιτεχνών στη σάτιρα που οι τηλεοπτικές τους εκπομπές αποτελούν ουσιαστικά κανονικά δελτία ειδήσεων – αν κάποιος θέλει να μάθει τι συμβαίνει στ’ αλήθεια είναι πιθανότερο να το πληροφορηθεί από το «The Daily Show» παρά από τις ειδήσεις του Fox ή το CNN.
Είναι πραγματικά εντυπωσιακές οι τηλεοπτικές εκπομπές σάτιρας στις Ηνωμένες Πολιτείες και δεν είναι καθόλου τυχαία η δημοφιλία των παρουσιαστών τους. Βέβαια, είναι εκπομπές πολιτικής σάτιρας και δεν μπλέκεται ποτέ το θέμα του βομβαρδισμού της Λιβύης με το αν φάνηκε η κιλότα της Πάρις Χίλτον. Επίσης, σε αυτές τις εκπομπές υπάρχει μια πλειάδα συγγραφέων – ο παρουσιαστής είναι ένας αλλά από πίσω υπάρχουν καμιά εικοσαριά συγγραφείς με τεράστιο ταλέντο.
Όποιος ασχολείται με τη σάτιρα και είχε την ατυχία να συνομιλήσει με ιδιοκτήτες, διευθυντές ή υπεύθυνους ελληνικών τηλεοπτικών καναλιών θα διαπίστωσε πως θεωρούν τους συγγραφείς σχεδόν περιττούς. Νομίζουν πως αρκεί κάποιος να ανοίγει το στόμα του και να λέει «αστεία» – είναι σίγουροι πως δεν χρειάζεται καμία προετοιμασία.
Η συνεχής αναζήτηση –σε όλους τους τομείς- «ωραίων προσώπων» που έχουν το «πακέτο» και η πλήρης απαξίωση αυτών που κάθονται να γράψουν ένα κείμενο, ένα τραγούδι, ένα βιβλίο ή ένα θεατρικό έργο είναι αυτές που ευθύνονται για την απουσία νέων δημιουργών στη χώρα μας.
Όλα γίνονται με τηλεοπτικούς όρους και ξεχνάμε πως η τηλεόραση δεν έχει καμία σχέση με τη δημιουργία –είναι εξόχως αντιδημιουργική (τουλάχιστον στην Ελλάδα, γιατί σε μεγάλες χώρες, όπως οι ΗΠΑ, μπορεί η τηλεόραση να είναι και δημιουργική – η ελληνική τηλεόραση έχει σχέση μόνο με την κακή αντιγραφή).
Το πρόβλημα όσων ασχολούνται σήμερα με τη σάτιρα σε όλον τον κόσμο είναι πως δεν μπορούν πάντα να εντοπίσουν τον στόχο – το ίδιο πρόβλημα αντιμετωπίζει συχνά και η δημοσιογραφία. Συνεχίζουν να σατιρίζουν τον Παπανδρέου, τον Σαμαρά, τον Μπερλουσκόνι και τον Σαρκοζί, αν και ξέρουν πως τα πάντα εξαρτώνται από τις «αγορές».
Μιας και δεν γίνεται, όμως, να σατιρίζεις τράπεζες, χρηματιστήρια και ανώνυμες εταιρείες –αφού τις περισσότερες φορές δεν υπάρχει κάποιο γνωστό πρόσωπο για να σατιρίσεις (και η σάτιρα χρειάζεται πρόσωπο ως στόχο)- επιμένουν να λένε «αστεία» μόνο για τους πολιτικούς.
Αυτό είναι πολύ βολικό γιατί δημιουργεί την εντύπωση στους πολίτες πως υπάρχει δημοκρατία. Αφού σατιρίζονται οι πολιτικοί, το συμπέρασμα είναι πως αυτοί κυβερνούν. Εμείς τους ψηφίζουμε, αυτοί κυβερνούν, άρα έχουμε δημοκρατία. Όχι, δεν έχουμε δημοκρατία.
Όσοι ασχολούνται με τη σάτιρα ξεχνούν συνήθως πως στόχος της σάτιρας είναι και οι πολίτες – δεν εξαιρούνται οι πολίτες. Υπάρχει σάτιρα με στόχο τους πολιτικούς, τους καλλιτέχνες, γνωστά πρόσωπα και όποιον άλλον είναι βολικός –κανείς δεν σατίρισε τον Βαρδινογιάννη ή τον Μπόμπολα-, αλλά απουσιάζει η κριτική προς τους πολίτες (ή, τις ελάχιστες φορές που γίνεται, γίνεται με έναν τρόπο που αθωώνει τους πολίτες, ως εξαπατημένους). Κι όμως, σε κοινωνίες που κυβερνώνται από τις αγορές, η κριτική θα έπρεπε να έχει στόχο τους πολίτες που έχουν αφήσει τη δημοκρατία στην κακή της τύχη και ανέχονται να κυβερνώνται από τις αγορές.
Ο Παπανδρέου είναι χαζός, σύμφωνα με τους σατιρικούς καλλιτέχνες της τηλεόρασης. Ναι, ο Παπανδρέου είναι χαζός –και ο Καραμανλής ήταν βλήμα. Όλοι αυτοί που τους ψήφισαν, όμως, τι είναι; Είναι έξυπνοι; Είναι αθώοι; Και βέβαια είναι αθώοι, αφού αποτελούν το πιο μεγάλο μέρος του κοινού του σατιρικού καλλιτέχνη. Πώς να τους πει κατάμουτρα ότι είναι εντελώς ηλίθιοι και ανήθικοι; Αυτό απαιτεί θάρρος και τα τηλεοπτικά πρόσωπα –όπως και όλοι σχεδόν οι Έλληνες- δεν φημίζονται για το θάρρος τους. Φημίζονται για την ανασφάλειά τους και την διαρκή επιθυμία τους να είναι αρεστοί και να χειροκροτούνται.
Για να κάνεις σάτιρα –ή οτιδήποτε άλλο δημιουργικό-, πρέπει να μη σε ενδιαφέρει καθόλου η γνώμη και τα γούστα των άλλων (πρέπει να ακούς μόνο την ψυχή και τη φλόγα μέσα σου). Στην Ελλάδα, η βαριά αμορφωσιά έχει κάνει μεγάλο μέρος του πληθυσμού να πιστεύει πως η τηλεόραση είναι …Τέχνη, οπότε δεν είναι καθόλου περίεργο που δεν υπάρχει πια ούτε ένα όμορφο καινούργιο τραγούδι να μπει στα στόματά μας. Αναφέρω, σαν παράδειγμα, το τραγούδι, γιατί είναι η πιο απλή και άμεση μορφή δημιουργίας – σε τρία λεπτά τα έχεις πει όλα.
Δεν έχω σκοπό να κατηγορήσω τους σατιρικούς καλλιτέχνες. Οι αλλαγές στην κοινωνία δεν έρχονται από τη σάτιρα ούτε από τηλεοπτικά προγράμματα που υπάρχουν μόνο για τις διαφημίσεις – πώς να ασκήσεις κριτική στις τράπεζες, όταν ξέρεις πως θα αποσύρουν τις διαφημίσεις τους;
Σχεδόν ένα χρόνο μετά την ουσιαστική χρεοκοπία της χώρας, έχω καταλήξει στο συμπέρασμα πως το πρόβλημα της χώρας δεν είναι ούτε οι πολιτικοί, ούτε, βέβαια, οι σατιρικοί καλλιτέχνες – τελικά, αυτοί μπορεί να είναι και οι καλύτεροι απ’ όλους μας. Το τεράστιο πρόβλημα της Ελλάδας είναι οι Έλληνες.
Δεν ξέρω τι ζημιά έχουμε πάθει από όλα αυτά τα χρόνια αποβλάκωσης και ιδιωτείας που προηγήθηκαν –θα χρειαζόταν ένα μυαλό καλύτερο από το δικό μου για να κάνει αυτή την ανάλυση- αλλά μάλλον είναι πολύ μεγάλη.
Και δυστυχώς, αυτή η ζημιά διαπερνά όλη την ελληνική κοινωνία – οριζοντίως και καθέτως. Δεν αφήνει έξω ούτε νέους, ούτε γέρους, ούτε άνδρες, ούτε γυναίκες, ούτε αριστερούς, ούτε δεξιούς, ούτε τίποτα.
«Και η πρόταση, πιτσιρίκο;». Δεν έχω – δεν πιστεύω στα θαύματα. Απλώς, ήθελα να ξεκαθαρίσω πως υπεύθυνοι για όσα συμβαίνουν στη χώρα μας ήμασταν και είμαστε εμείς. Μόνο εμείς. Αυτό ζητήσαμε, αυτό ελάβαμε.
Νομίζω πως, αν ο Αριστοφάνης μπορούσε να γράψει για τη σύγχρονη Ελλάδα, θα συμπεριλάμβανε οπωσδήποτε στο κείμενό του τη φράση «Είστε ζώα!». Και θα την απηύθυνε σε εμάς.


pitsirikos.net