Δεν είναι λίγες οι φορές που έχουμε γίνει θεατές πογκρόμ, εναντίον τοξικοεξαρτημένων στην ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων,από άτομα που συχνάζουν στην περιοχή ή που ακόμα αυτοπροσδιορίζονται ως αναρχικοί ή αντιεξουσιαστές.Και λέμε "αυτοπροσδιορίζονται", γιατί σε καμία περίπτωση άνθρωποι που λειτουργούν κατ'αυτόν τον τρόπο,δεν μπορεί να είναι αναρχικοί .Και το ακόμα πιο θλιβερό της ιστορίας,είναι ότι αυτή η λογική έχει επικρατήσει ως η μόνη φαινομενικά σωστή και λειτουργική όσον αφορά την εκκαθάριση ή και καθαρότητα του χώρου,και μάλιστα μιας περιοχής, που εδώ και δεκαετίες αποτελεί σημείο αναφοράς και συνεύρεσης ανθρώπων αντίθετων θεωρητικά και έμπρακτα απέναντι στους εξουσιαστικούς μηχανισμούς.
Έχει επικρατήσει ,όχι γιατί είναι όλοι σύμφωνοι με τέτοιες πρακτικές,αλλά πολύ απλά γιατί όταν δεν παίρνεις θέση και ειδικά σε τόσο,κατά την γνώμη μας,σημαντικα ζητήματα όπως αυτό,ουσιαστικά άθελα κι αναπόφευκτα συναινείς σιωπώντας .Εξάλλου …που να μπλέκεις τώρα… Από την άλλη μεριά,όσοι στο παρελθόν πήραν θέση απέναντι σε τέτοιες ακραίες και τραμπουκίστικες συμπεριφορές,είτε χαρακτηρίστηκαν ακόμα κι ως ρουφιάνοι είτε "κρυφόπιναν (ηρωίνη) και γι'αυτό τάχθηκαν υπέρ των τοξικοεξαρτημένων"!
Γιατί όμως τόση απέχθεια απέναντι στην ηρωίνη; Γιατί ο όρος ναρκομανής (αφού ναρκωτικό δεν είναι μόνο η ηρωίνη) αποδίδεται σχεδόν εξ'ολοκλήρου στους ηρωινομανείς; Γιατί όλος αυτός ο διαχωρισμός μεταξύ των ουσιών; Γιατί η ηρωίνη είναι η κακούργα,η στιγματισμένη,η πρόστυχη και οι χρήστες αυτής οι ελεεινοί, οι άθλιοι, τα καθάρματα;
Αναφέραμε πιο πάνω ότι η ευρύτερη περιοχή των Εξαρχείων,λειτουργούσε και λειτουργεί ακόμα ως ένα σημείο αναφοράς και συγκέντρωσης,ως επί των πλείστων ανθρώπων με κοινές σε γενικές γραμμές ιδέες κι απόψεις που προσανατολίζονται στην αναρχική-αντιεξουσιαστική προοπτική. Κι αν και,κατα την γνώμη μας,με την πάροδο των χρόνων την αγωνιστική διάθεση και την ζύμωση πολιτικού λόγου που γεννάει συνειδήσεις στον δρόμο, τείνει να παίρνουν ολοένα και περισσότερο το lifestyle,η διασκέδαση και η κατανάλωση (αλκοόλ κι όχι μόνο) παρόλ'αυτα δεν παύει να παραμένει ένα προπύργιο της εξεγερτικότητας στον ελλαδικό χώρο. Γι'αυτόν τον λόγο λοιπόν αναφερόμαστε στα Εξάρχεια και την ηρωίνη, κι όχι γιατί δεν μας ενδιαφέρει το πρόβλημα των ναρκωτικών γενικότερα σε κάθε γειτονιά ή γιατί θεωρούμε την "πρέζα" την πιο επικίνδυνη ουσία από όλες τις άλλες, αλλά γιατί δημιουργούνται μεγάλα προβλήματα από τον τρόπο που η κοινωνία χειρίζεται το ζήτημα.
Η ηρωίνη,πρωτοέκανε την εμφάνιση της λίγο μετά τα μέσα του 19ου αιωνα,σε μια προσπάθεια να εφευρεθεί μια ουσία η οποία θα αντικαθιστούσε την μορφίνη λόγω των εθιστικών της ιδιοτήτων,κάτι που στην πορεία διέψευσε και τους πιο θερμούς υποστηρικτές της.Και ήταν ο εγγλέζος χημικός Wright,αυτός που έφερε εις πέρας αυτήν την προσπάθεια.Η ημισυνθετική ουσία που είχε ανακαλύψει,είχε φέρει τόσο μεγάλο ενθουσιασμό που της δόθηκε το όνομα ηρωίνη (δηλαδή ηρωίδα-hero).Μαζί με την μορφίνη (1806) και την υποδερμική σύριγγα ( το 1856 έγινε η πρώτη ένεση μορφίνης στην Αμερική) ήταν οι 3 σημαντικότερες εφευρέσεις στην δύση κατά τον 19ο αιώνα,όσον αφορά την χρήση των οπιούχων,που μέχρι τότε είχε κυρίως θεραπευτικό χαρακτήρα κι ο όρος "ναρκωτικό" αποδιδόταν από τους γιατρούς σε αυτές κυρίως τις ουσίες λόγω των ισχυρών αναλγητικών τους ιδιοτήτων.
Τα πρώτα πειραματόζωα ουσιαστικά ήταν οι στρατιώτες,γιατί τα οπιούχα και σε συνδυασμό με την ενέσιμη μορφή δρούσαν αποτελεσματικά και σχεδόν αστραπιαία σε 3 βασικά προβλήματα στο πεδίο της μάχης: στον πόνο από τους τραυματισμούς ,στην κακή διάθεση και στην δυσεντερία. Έτσι μπορούσαν ευκολότερα να μετατρέπονται σε δολοφονικές μηχανές από τους αφέντες τους,μη νοιώθοντας τόσο τον πόνο από τα δικά τους τραύματα αλλά και με αισθητά μειωμένο το αίσθημα της ενοχής,στο να σκοτώνουν τον συνάνθρωπο τους στο όνομα της πατρίδας,λόγω της "νιρβάνας" που προκαλούσαν οι ουσίες.
Οι εξουσιαστές όμως δεν αρκέστηκαν στο πεδίο της μάχης και τα στρατόπεδα.Η δίψα τους για χειραγώγηση,κυριαρχία και κέρδος επέβαλε είτε με "νόμιμους" είτε με "παράνομους" τρόπους,να διοχετεύσουν τα ναρκωτικά σε όλο το εύρος της κοινωνίας. Κι αυτο το κατάφεραν με τεράστια άνεση, αφού την ίδια περίπου περίοδο αλλάζει κι ο τρόπος ζωής στον δυτικό κόσμο. Η βιομηχανική επανάσταση, που είχε ήδη ξεκινήσει από τον 18ο αιώνα, απαίτησε από τους λαούς αυστηρά και μακρά ωράρια εργασίας,σε επίπονες και μη παραδοσιακές μέχρι τότε δουλειές. Ο άνθρωπος είχε πάρει θέση πλάι στα μηχανήματα κι έτσι έγινε ένα μέρος της γραμμής παραγωγής. Αυτή η αλλαγή,πέρα από τις διατροφικές συνήθειες που έπρεπε να αλλάξουν στο διαιτολόγιο του δυτικού ανθρώπου,ώστε να είναι πιο ενεργητικός και παραγωγικός προκειμένου να ανταπεξέρχεται στις απαιτήσεις μιας κουραστικότερης και διαρκέστερης εργασιακής ημέρας, επέφερε και την αντίστοιχη αύξηση της κατανάλωσης ευφορικών μέσων, που μπορούσαν να καταστήσουν "ηρεμότερο" κι "απολαυστικότερο" τον πολύ περιορισμένο χρόνο της ανάπαυσης. Ενδεικτικά από το 1860 εως το 1900 στην Αμερική,οι εισαγωγές οπίου και των αλκαλοειδών του,όπως η μορφίνη αυξάνονται κατά 466 και 3300% αντίστοιχα!
Από νωρίς δηλαδή διαφαίνεται, ότι η ποσοτική εξέλιξη της χρήσης ψυχοδραστικών ουσιών, είναι ακριβώς ή περίπου αντίστοιχη με την καπιταλιστική ανάπτυξη, και θα ήταν αδύνατο να ξεφύγει από το γενικό μοντέλο κατανάλωσης,πρώτη κινητήρια δύναμη της "ανάπτυξης". Η μόνη διαφορά που θα μπορούσε να σημειωθεί εδώ,είναι η ανακατανομή των ουσιών κατά χώρα ή περιοχή και κατά είδος, ανάλογα με την αγοραστική δύναμη της κάθε μιας κι ενδεχομένως την κουλτούρα της.Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε, αν και δεν το κάνουμε για λόγους συντομίας, αναρίθμητα περιστατικά και γεγονότα πολέμων,απαγορεύσεων και νομιμοποιήσεων, ποινικοποιήσεων κι αποποινικοποιήσεων, ερμηνειών του φαινομένου της χρήσης κι άλλα πολλά τεχνάσματα που χρησιμοποιήθηκαν κατα καιρούς από πάσης φύσεως εξουσιαστές,φαρμακοβιομηχανίες κι ανθρώπους του ιατρικού κόσμου,ώστε να μην φαίνονται αυτοί ως οι κύριοι υπαίτιοι του φαινομένου των ναρκωτικών. Αν και πολλοί από αυτούς,πιθανόν μέσα σε όλο αυτό το διάστημα των δυο αιώνων περίπου,πολλές φορές να σάστισαν, μη γνωρίζοντας κι ίδιοι επακριβώς με τι έχουν να κάνουν και σε τι μεγάλη περιπέτεια έμπαινε η ανθρωπότητα.
Η σημερινή κατάσταση είναι πάνω κάτω γνωστή. Το κράτος ελέγχει το εμπόριο των ναρκωτικών και μέσω της αστυνομίας καθορίζει τις πιάτσες,καθώς και ποιοι συλλαμβάνονται ή αφήνονται ελεύθεροι από την παρακάτω αλυσίδα : Καλλιεργητές-επεξεργαστές-διακινητές-διαμεσολαβητές-μεγαλέμποροι-διευκολυντές-"πλυντηριούχοι" μαύρου χρήματος-λιανέμποροι και τα λεγόμενα "βαποράκια".Με κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις καλλιεργητών και λιανεμπόρων (κι αυτό πιθανότατα κάτω από συνθήκες και πιέσεις),αυτοί που πληρώνουν το μάρμαρο είναι ο αδύναμος κρίκος της αλυσίδας,τα λεγόμενα βαποράκια, που στην πλειοψηφία τους είναι και οι ίδιοι καταναλωτές. Αυτοί είναι που συχνά θα συναντήσουμε στο κελί μιας φυλακής,θα ακούσουμε για κάποιον θάνατο,θα βλέπουμε να είναι άστεγοι και να ζητιανεύουν,και γενικότερα να επωμίζονται όλο το βάρος τις κατακραυγής της κοινωνίας γι'αυτό που σήμερα είναι γνωστό ως ‘’μάστιγα των ναρκωτικών’’. Και δυστυχώς, είναι ο ηρωινομανής αυτός που συνήθως εξαθλιώνεται από την χρήση της συγκεκριμένης ουσίας,λόγω των πολύ ισχυρών (εθιστικών) της ιδιοτήτων (ηρεμιστικών, καταπραϋντικών κι αγχολυτικών).Πολλές φορές, μπορεί να έχει τύχει κάπου να ακούσουμε ότι είναι "το ναρκωτικό που στα παίρνει όλα".Η εξάρτηση που προκαλεί είναι τόσο ισχυρή, κι από φαρμακευτικής κι απο σωματικής αλλά κι από ψυχολογικής κατάστασης,που την καθιστά ίσως την πιο δύσκολη ουσία για αποτοξίνωση.Περίπου μόλις το 3-4% των χρηστών καταφέρνει να κόψει δια παντός από την ουσία.
Τι είναι όμως αυτό που λέμε εξάρτηση κι εξαρτητική προσωπικότητα; Σύμφωνα με τoν Craig Nakken εξάρτηση είναι "Η εκτός ελέγχου κι άσκοπη αναζήτηση της ολοκλήρωσης, ευτυχίας και ηρεμίας, μέσα από την σχέση με ένα αντικείμενο ή ένα γεγονός,με το οποίο κάθε εξαρτημένος δεσμεύεται,με σκοπό να παράγει μια επιθυμητή αλλαγή στην διάθεση του ή μια επιθυμητή κατάσταση μέθης ή έκστασης,άσχετα με το είδος της εξάρτησης" κι εξαρτητική προσωπικότητα είναι "Το δημιούργημα της ασθένειας της εξάρτησης, κι αντιπροσωπεύει μια αλλαγή, που είναι αποτέλεσμα της εθιστικής διαδικασίας η οποία συντελείται μέσα στο άτομο. Αυτή η προσωπικότητα δεν υφίσταται πριν από την ασθένεια, ούτε σημαίνει ότι υπήρχε προδιάθεση για εξάρτηση. Μάλλον προκύπτει από την εξαρτητική διαδικασία".
Συμπεραίνουμε λοιπόν, ότι η σύγχρονη καπιταλιστική κοινωνία,δημιούργησε ένα περιβάλλον στο οποίο οι εξαρτήσεις κι οι εξαρτημένοι να πολλαπλασιάζονται ολοένα και περισσότερο. Όσο οι κοινωνίες εξελίσσονται με βάση το καπιταλιστικό μοντέλο, τόσο θα εξελίσσονται και οι κάθε λογής εξαρτήσεις κι εξαρτημένοι, με κυριότερη αναφορά στο σήμερα την εξάρτηση από το διαδίκτυο.
Άλλα ας επανέλθουμε στο θέμα μας. Όπως αναφέραμε παραπάνω, το κράτος μέσω των μηχανισμών του καθορίζει τις πιάτσες,το πότε, που και πως. Είναι φυσικό επόμενο,μια περιοχή που φημίζεται για την αντικρατική της στάση,να μην έμενε έξω από το παιχνίδι των ουσιών. Η "πρέζα",πρωτομπήκε στην πλατεία Εξαρχείων (και γενικότερα στις πλατείες), ουσιαστικά στις αρχές της δεκαετίας του ‘80, σε μια προσπάθεια να αναχαιτιστεί και με αυτόν τον τρόπο κάθε εξεγερτική διάθεση και πρακτική της ανυπότακτης νεολαίας,και δυστυχώς δεν είναι λίγοι αυτοί που εξαρτήθηκαν, είναι ακόμα εξαρτημένοι ή ακόμα και εκλιπόντες από την ζωή λόγω της χρήσης.
Αυτό όμως που προξενεί απορία και σύγχυση,είναι οτι ευδοκίμησε (κι ευδοκιμεί ακόμα), μια θεωρία ακόμα και μέσα σε κύκλους ανθρώπων με τάσεις προς την αντιεξουσία και την αναρχία. Και δεν είναι άλλη από αυτή του διαχωρισμού των ουσιών,σε "μαλακές" και "σκληρές", "καλές" και "κακές", "νόμιμες" και "παράνομες". Έτσι π.χ. το αλκοόλ,το χασίς ή ακόμα και κάποια διεγερτικά,όπως η κοκαΐνη,είναι κατα κάποιο τρόπο κοινωνικά αποδεκτά και σχεδόν απο κανέναν κατακριτέα.Οπότε κάποιος που καθημερινά καταναλώνει κάποιες διόλου ευκαταφρόνητες ποσότητες αλκοόλ, κάνει χρήση χασίς και που και που "σνιφάρει και καμιά κόκα",δεν είναι ναρκομανής… Επίσης κάλλιστα μπορεί να είναι κι "αναρχικός", κι επειδή αηδιάζει στην θέα των ηρωινομανών απέναντι του, μιας και του χαλάνε το image της τόσο αγωνιστικής περιοχής "του", που πλέον κατακλύζεται απο δεκάδες μαγαζιά κατανάλωσης και ψευτοδιασκέδασης, φτιάχνει και μια συμμορία νταήδων,δείχνει σε όλους ποιο είναι το αφεντικό, το τυλίγει όλο αυτό με ιδεολογικό μανδύα, ξεσπάει την οργή του πάνω σε μισοπεθαμένους ανθρώπους-έρμαια του κράτους κι έτσι "έχει βάλει" άλλο ένα λιθαράκι σε αυτό που λέμε αναρχική προοπτική. Έτσι είναι όλοι ευχαριστημένοι. Οι μεν "εκκαθαριστές" της πλατείας και του χώρου "τους", γιατί έτσι μπορούν να απολαμβάνουν τις ουσίες της αρεσκείας τους (για όσους κάνουν χρήση αυτών) "νόμιμες ή παράνομες", χωρίς να έχουν παρεμβολές από ενοχλητικά μιάσματα στην θέα τους. Οι δε μαγαζάτορες, κρατώντας ακέραιο το στοιχείο που πουλάει και προσελκύει κόσμο στα μαγαζιά της περιοχής (αυτό της ανυπακοής κι εξεγερτικότητας), χωρίς το λούμπεν-παρακμιακό στοιχείο των ηρωινομανών,που όσο να'ναι χαλάνε την μόστρα.
Και για να μην παρεξηγούμαστε…Δεν θεωρούμε ότι όλοι οι μαγαζάτορες έχουν κακές προθέσεις κι είναι όλοι υπέρ των πογκρόμ. Ούτε κι όλος ο κόσμος που συχνάζει στην περιοχή. Ούτε και θεωρούμε ότι είναι ναρκομανής κάποιος που πίνει μια μπύρα. Ούτε κι ακόμα κάποιος που κάνει χρήση κάποιας-ων ψυχοδραστικών ουσιών(ουσίες που κατα την χρήση τους μεταβάλλεται η ψυχική διάθεση),δεν είναι πολιτικοποιημένος. Τώρα στο εάν είναι εξαρτημένος, αυτό είναι μια απάντηση που ο καθένας οφείλει να την δώσει μόνος του στον εαυτό του. Γι’αυτό πιο πάνω δώσαμε κι έναν ορισμό της εξάρτησης (από τους πολλούς που κατά καιρούς έχουν δοθεί για να ερμηνεύσουν το φαινόμενο αυτό).Και τώρα κάλλιστα κάποιος θα αναρωτηθεί …ωραία, και τι προτείνετε;
Είναι αλήθεια, ότι ζητήματα όπως αυτό των ναρκωτικών ή το μεταναστευτικό,λόγω της πολυσυνθετότητας τους,μοιάζουν πολλές φορές να μας ξεπερνούν, και προσεγγίσεις όπως συνελεύσεις ,εκδηλώσεις ή πορείες για τα συγκεκριμένα θέματα,όσο καλά και αν προετοιμάστηκαν και με όσο καλές προθέσεις κι αν έγιναν,η αποτελεσματικότητα ή έστω απήχηση τους,δεν ήταν αυτή που κάποιοι θα θέλαμε ή θα προσδοκούσαμε.Σίγουρα όμως, το να επιτιθέμαστε στα πρωτοκλασάτα θύματα του κρατικού μηχανισμού,δεν έχει ουδεμία σχέση με εξεγερτική πρακτική. Σαφώς,το να βλέπεις μια ομάδα ανθρώπων σε αυτήν την κατάσταση,δεν είναι κι ότι το καλύτερο. Ακόμα, μπορεί και να νευριάσεις βλέποντας κάποιον να κλέβει για την δόση του ή να χτυπήσει την-τον σύντροφο του σε κάποιο καυγά, που συνήθως γίνεται για το μοίρασμα του "stuff , κι εν πάσει περιπτώση όλα αυτά τα οδυνηρά που επιφέρει η χρόνια χρήση ηρωίνης.
Όταν όμως μπαίνουμε στην λογική της "εκκαθάρισης" ενός χώρου,μπαίνουμε και στην λογική της ιδιοκτησίας και της επιβολής. Με λίγα λόγια σε εξουσιαστικές λογικές.Οι πλατείες και οι περιοχές είναι ολονών, και δεν υπάρχουν "καλές" και "κακές" ουσίες. Ας γίνουν οι πλατείες χώροι ζύμωσης πολιτικού λόγου και προπύργια εξεγερτικών πρακτικών, κι όχι "τρόπαια γοήτρου" κάποιων κι επίκεντρα συνεύρεσης για τα μαγαζιά της κατανάλωσης και της "διασκέδασης". Να σπάσουμε κάθε λογής εξάρτηση και να απελευθερωθούμε από κάθε λογής εξουσιαστική τάση,αν θέλουμε να έχουμε κάποια ελπίδα,γι’αυτό που οραματιζόμαστε και ονομάζουμε αναρχική προοπτική. ΑΝΑΡΧΙΚΟΙ ΝΕΑΣ ΣΜΥΡΝΗΣ